ꦄꦧꦸꦤꦲꦼꦄꦰ꧀

1. abunawas api api édan.

kacariyos, kala iŋ nagari bahdad alamipun prabhu harun al rasyid, wontĕn satuṅgiliŋ paṅulu nama maholana kaḍi, gaḍaḥ anak jaḷĕr satuṅgal nama pun abunawas.

nuju satuṅgiliŋ dintĕn, abunawas dipunundaŋ iŋ bapakipun sarta dipunwĕliŋ makatĕn : ĕṅgèr, abunawas, andadèkna kawruhanmu, yèn aku sahiki wis wañciné muliḥ mĕñaŋ jaman kalaṅgĕṅan. mara sahiki kupiŋku tĕṅĕn lan kiwa iki gandanĕn.

abunawas ugi lajĕŋ aṅlampahi punapa préntahiŋ bapakipun. déné gandaniŋ kupiṅipun tĕṅĕn, saklaṅkuŋ arum, iṅkaŋ kiwa saklaṅkuŋ baḍĕg abacin. sasampunipun paṅulu wahu lajĕŋ pitakèn ḍatĕŋ anakipun : ĕṅgèr, abunawas, kĕpiyé muṅguḥ ambuné kupiṅku loro pisan wahu.

abunawas amaṅsuli : kula nuwun, bapak, mĕṅgaḥ ambĕtiŋ taliṅan pañjĕnĕṅan punika, iṅkaŋ tĕṅĕn saklaṅkuŋ arum, anaṅiŋ iṅkaŋ kiwa saklaṅkuŋ baḍĕg abacin.

bapakipun wicantĕn malih : ḍuḥ, anakku, ṅGèr, kowé dak kaṇḍani, mula gandaniŋ kupiṅku béda béda, jalaran sañatané ḍèk biyèn ana woŋ loro kĕtĕmu karo aku, aturé kaŋ siji dak ruṅokaké, naṅiŋ aturé sijiné ora dak pikir babarpisan. kaŋ maṅkono kuwi wis dadi lalakoné woŋ dadi paṅulu. mulané yèn kowé iŋ bésuk dadi paṅulu, ya maṅkono kuwi muṅguḥ lalakoné. maṅka yèn kowé ora gĕḷĕm aṅlakoni dadi paṅulu, wis mĕṣṭi dadi dukané saŋ prabhu. kajaba saka iku, para mukmin mĕṣṭi bakal miliḥ kowé supaya ditĕtĕpaké dadi paṅulu.

miṛĕŋ wĕliṅiŋ bapakipun iṅkaŋ makatĕn wahu, abunawas rumahos nalaṅsa manahipun. botĕn antawis daṅu bapakipun lajĕŋ tilar doña. sasampunipun layoniŋ bapakipun kinubur, abunawas karanta ranta manahipun, iṅkaŋ kapisan, amargi mĕntas katilar iŋ bapakipun, iṅkaŋ kapiŋ kaliḥ, amargi baḍé kĕpĕkṣa aṅgĕntosi paṅkatiŋ bapakipun. supados sampun ṅantos katĕtĕpakĕn dados paṅulu, sakiŋ juḍĕgiŋ manahipun, abunawas lajĕŋ api api édan.

nuju satuṅgiliŋ dintĕn, abunawas pados papaḥ pisaŋ kaṅgé kaṅgé jaranan, salajĕṅipun samargi margi tansaḥ jojogédan lan tĕtĕmbaṅan makatĕn : ṭuŋ ṭuŋ plak plak ṭuŋ ṭuŋ jur. maṅan rujak, kĕbañjur bañjur. baṛĕŋ macak ha hak jĕbul maṅsur .

niṅali tiṅkahipun abunawas iṅkaŋ makatĕn punika, sawĕnèhiŋ tiyaŋ wontĕn iṅkaŋ gumujĕŋ, anaṅiŋ iṅkaŋ kaṭaḥ sami ṅuṅun sarta wĕlas ḍatĕŋ pun abunawas. tiṅkahipun abunawas iṅkaŋ añalawadi wahu, lami lami kapiṛĕŋ iŋ saŋ prabhu harun al rasyid, satĕmaḥ lajĕŋ katimbalan. saṛĕŋ abunawas sowan wontĕn iŋ ṅarṣanipun saŋ prabhu, kadaṅu makatĕn : hé, abunawas, jalaran saka ajalé bapakmu, sahiki paṅkat paṅulu iŋ kéné komplaŋ. kaŋ iku saka karṣaniṅsun, lan pañuwuné kawulaniṅsun para mukmin kabèḥ, kowé bakal ditĕtĕpaké aṅgĕntèni paṅkaté bapakmu.

miṛĕŋ paṅandikanipun saŋ prabhu makatĕn punika, abunawas saklaṅkuŋ prihatos manahipun, sarta nuntĕn mantĕp aṅgènipun baḍé api api édan. paṅintĕnipun, karṣanipun saŋ prabhu tamtu baḍé sandé, manawi aṅuniṅani biliḥ piyambakipun gaḍaḥ sakit éwaḥ. abunawas lajĕŋ ñĕmbaḥ sarwi umatur : kawula kawula nuwun iṅgiḥ, gusti, kapuṇḍi ḍawuḥ timbalan daḷĕm. témpé punika asal sakiŋ ḍĕlé, trahos sakiŋ uraŋ, lan sĕkul guḍĕg miwaḥ tigan piṇḍaŋ punika pakaṛĕmanipun abdi daḷĕm. saṛĕŋ saŋ prabhu miṛĕŋ aturipun abunawas cléwa cléwo makatĕn, saṅĕt dukanipun. abunawas lajĕŋ kaḍawuhan ñapu kapiŋ salawé.

sasampunipun abunawas kasapu kapiŋ salawé, lajĕŋ mantuk. sadumuginipun iŋ kori gapura, abunawas dipuncĕgat déniŋ tiyaŋ iṅkaŋ jagi gapura saha dipunpitakèni makatĕn : ḍuḥ, abunawas, kados pundi sapunika, kala sampéyan baḍé lumĕbĕt iŋ kaḍaton sampun añagahi ḍatĕŋ kula, iṅgiḥ punika baḍé ñukani sapalihiŋ gañjaranipun saŋ prabhu ḍatĕŋ sampéyan, amila samaṅké kula baḍé nagiḥ kasagahan sampéyan punika. miṛĕŋ ṛĕmbagipun tiyaŋ jagi gapura iṅkaŋ makatĕn wahu, abunawas iŋ batos gumujĕŋ, saha lajĕŋ wicantĕn makatĕn : o, iṅgiḥ prayogi, sampéyan ĕntosi kémawon sakĕḍap. abunawas lajĕŋ késaḥ amĕṇḍĕt kajĕŋ. tanpa sabawa maliḥ tiyaŋ iṅkaŋ jagi gapura lajĕŋ dipunpĕṇṭuṅi kapiŋ salawé, upami sagawona makatĕn ṅantos kahiŋ kahiŋ sayĕktos. sasampunipun mala tiyaŋ jagi gapura wahu, abunawas lajĕŋ mantuk. déné titiyaŋ iṅkaŋ dipunpĕṇṭuṅi punika, botĕn narimah sarta lajĕŋ éṅgal éṅgal ṅaḍĕp ḍatĕŋ ṅarṣanipun saŋ prabhu, uñjukipun : ḍuḥ, gusti, sampun pisan dados duduka daḷĕm, déné kawula kamipurun cumaṇṭaka muñjuk iŋ ṅarṣa daḷĕm, mĕṅgaḥ iŋ tiṅkahipun abunawas, kala wahu nalikanipun baḍé mĕdal iŋ kori gapura, mĕṇṭuṅi ḍatĕŋ kawula ṅantos kapiŋ salawé. iṅkaŋ makatĕn wahu kawula sumaṅgakakĕn iŋ ṅarṣa daḷĕm saŋ prabhu, mĕṅgaḥ iŋ adilipun. miṛĕŋ aturipun tiyaŋ jagi gapura, saŋ prabhu saṅĕt dukanipun sarta abunawas lajĕŋ éṅgal éṅgal kaḍawuhan katimbalan sowan. saṛĕŋ abunawas sampun ṅadĕp ṅarṣanipun saŋ prabhu, kadaṅu makatĕn : hé, abunawas, apa ñata kowé wus mĕṇṭuṅi woŋ kaŋ jaga gapura ṅanti kapiŋ salawé.

aturipun abunawas : ḍuḥ, gusti pupuṇḍèn kawula, sadaya aturipun jagi gapura mila iṅgiḥ ḷĕṛĕs, wontĕnipun kawula kamipurun mĕṇṭuṅi tiyaŋ wahu, amargi kawula kĕpĕkṣa anĕtĕpi iŋ kasagahan kawula, iṅgiḥ punika : kala kawula katimbalan iṅkaŋ kapisan, kawantos wantos déniŋ tiyaŋ iṅkaŋ jagi gapura, supados sadaya gañjaran daḷĕm iṅkaŋ baḍé kawula tampi kapaliha kaliyan tiyaŋ wahu. kala kawula mantuk, aṅlaṅkuṅi gapura, kawula dipunwĕlèhakĕn iŋ kasagahan kawula. iŋ sarèhniŋ nalika samantĕn kawula kapariṅan gañjaran kasapu kapiŋ salawé, amila pun jagi gapura ugi lajĕŋ kawula pĕṇṭuṅi kapiŋ salawé.

ḍawuhipun saŋ prabhu ḍatĕŋ tiyaŋ jagi gapura : hé, apa ñata kowé duwé prajañjiyan karo abunawas kaŋ maṅkono mahu.

aturipun iṅkaŋ kadaṅu : ḍuḥ, gusti, mila iṅgiḥ makatĕn.

saŋ prabhu ṅandika malih : yèn maṅkono abunawas dadi ora salaḥ babar pisan, kaŋ iku kowé woŋ loro wis paḍa mundura.

abunawas lajĕŋ mantuk ḍatĕŋ griyanipun.

kacariyos, nuju satuṅgiliŋ dintĕn saŋ prabhu harun al rasyid, pinarak iŋ ḍampar kĕñcana, kaaḍĕp iŋ patiḥ saha wadyabala sadaya. paṅandikanipun saŋ prabhu ḍatĕŋ kyana patih : hé, patiḥ, kapriyé muṅguḥ panĕmumu, sapa kaŋ pantĕs ditĕtĕpaké dadi paṅulu iŋ bahdad kéné.

aturipun kyana patih : ḍuḥ, gusti, kakilanana muñjuk iŋ ṅarṣa daḷĕm, sayĕktosipun samaṅké iṅkaŋ pantĕs katĕtĕpakĕn dados paṅulu kĕdaḥ tiyaŋ sanès, amargi tiṅalipun abunawas aṅgènipun sakit botĕn baḍé éṅgal sagĕd mantun.

para mantri iṅkaŋ kala samantĕn ugi ṅaḍĕp iŋ ṅarṣanipun saŋ prabhu, lajĕŋ ñĕmbaḥ sarta matur makatĕn : ḍuḥ gusti, klilana abdi daḷĕm muñjuk iŋ ṅarṣa daḷĕm, kadosdéné aturipun kyayi patiḥ punika mila ḷĕṛĕs, amargi iŋ samaṅké abunawas mila sayĕktos sakit éwaḥ, dèrèŋ daṅu punika kawula pinaṅgiḥ kaliyan abunawas wontĕn iŋ margi sawĕg jaranan papaḥ pisaŋ, saṛĕŋ piyambakipun sumĕṛĕp ḍatĕŋ kawula lajĕŋ ñirig ñirig sarwi tĕtĕmbaṅan lagu jaṭilan makatĕn :

jaṭilan kramaléya, nuṅgaŋ jaran kliru kĕbo, jaré mantri, ṅiras soto.

sumĕṛĕp tiṅkahipun abunawas iṅkaŋ makatĕn wahu, iŋ batos kawula rumahos ṅuṅun, amila sampun layakipun manawi abunawas botĕn katĕtĕpakĕn dados paṅulu.

ḍawuhipun saŋ prabhu : ya bĕnĕr aturmu iku, muŋ bahé paḍa diĕntèni sawatara dina ḍisik. yèn abunawas pañcèn ora bisa waras, wis mĕṣṭi woŋ liya kaŋ ditĕtĕpaké dadi paṅulu.

sadaṅunipun iŋ bahdad dèrèŋ katĕtĕpan paṅulu, abunawas tansaḥ réwa réwa édan, sahurutiŋ margi jojogédan tayuṅan, botĕn ñara brataséna, naṅiŋ ñara pĕṇṭul, kaṇṭi dipungamĕli caṅkĕm piyambak : miŋ, muŋ, miŋ, jur, miŋ, muŋ, miŋ, pḷĕṭĕt, miŋ, muŋ, miŋ jur, miŋ, muŋ, miŋ, gĕjĕgloŋ. lajĕŋ nirokakĕn uṅĕliŋ gĕndèr : gĕṇṭolalit, lit, lit, gĕṇṭolalit. makatĕn satĕrusipun.

saṛĕŋ sampun jaṅkĕp sawulan, abunawas katiṅal dèrèŋ mantun aṅgènipun sakit éwaḥ, sakiŋ muṇḍi ḍawuhipun saŋ prabhu harun al rasyid, iṅkaŋ katĕtĕpakĕn dados paṅulu sahèstu tiyaŋ sanès. iŋ dintĕn punika sadaya kawula iŋ bahdad sami ṅĕmpal iŋ paséban. makatĕn ugi pun abunawas ugi tumut ḍatĕŋ, kaṇṭi numpak jaranan papaḥ pisaŋ, sarta lajĕŋ ambĕṅiṅèḥ ambĕṅiṅèḥ kados déné kapal. wicantĕnipun : hé, guṇḍal, jaranku iki wis ṅĕliḥ baṅĕt, éṅgal tukokna kupat soto kaṅgo makani jaranku iki.

kala samantĕn wontĕn salaḥ satuṅgiliŋ tiyaŋ iṅkaŋ ṅaḍĕp iŋ ṅarṣanipun saŋ prabhu, saha muñjuk, biliḥ piyambakipun iṅkaŋ katĕtĕpakĕn dados paṅulu iŋ bahdad. sasampunipun punika, sadaya tiyaŋ lajĕŋ sami mantuk sosowaṅan. déné pun abunawas saṅĕt biṅahiŋ manahipun, sarta ṅucap alkhamdulillahi robil alamin, déné samaṅké sampun linĕpatakĕn sakiŋ babaya wahu.

kacariyos pun abunawas, padamĕlanipun sadintĕn dintĕnipun, sadintĕn dintĕnipun, namuŋ mulaŋ ṅaji kitab kuran ḍatĕŋ titiyaŋ kaṭaḥ, lan muridipun saya daṅu saya wĕwaḥ wĕwaḥ.

***************

2. abunawas kaliyan sudagar mĕsir.

kacariyos, nuju iŋ satuṅgiliŋ dintĕn wontĕn sudagar asal sakiŋ mĕsir ḍatĕŋ iŋ bahdad, sasadéyan baraŋ mawarṇi warṇi. botĕn antawis daṅu baraṅipun sagĕd pajĕŋ kasadé sadaya, pun sudagar lajĕŋ sumĕdya mantuk ḍatĕŋ iŋ nagarinipun. sarèhniŋ kala samantĕn dèrèŋ sagĕd aṅsal tumpakan bahita, amila kĕpĕkṣa ṅĕntosi wontĕn iŋ bahdad sawatawis dintĕn. saḷĕbĕtipun sudagar ṅĕntosi tumpakan wahu, sabĕn dintĕn tansaḥ asĕnĕŋ sĕnĕŋ kaliyan pitĕpaṅanipun iŋ bahdad ṅriku. satuṅgiliŋ dalu pun sudagar ñupĕna sémaḥ aṅsal anakipun paṅulu iŋ bahdad, sarta saḷĕbĕtipun ñupĕna sampun añukani sasrahan ḍatĕŋ tiyaŋ sĕpuhipun paṅantèn èstri. supĕnan iṅkaŋ makatĕn wahu éñjiṅipun lajĕŋ kacariyosakĕn ḍatĕŋ kañca kañcanipun. sakiŋ gĕṭok tularipun para kañca, iŋ wusana supĕnanipun sudagar lajĕŋ sumĕbar iŋ tiyaŋ kaṭaḥ, satĕmaḥ kapiṛĕŋ iŋ paṅulu bahdad. pun paṅulu lajĕŋ ḍatĕŋ iŋ griyanipun sudagar mĕsir sarta sarta pitakèn makatĕn : hé, sudagar, apa ñata kowé wis ṅimpi ditĕmokaké karo anakku, sarta uwis awèḥ sasrahan maraŋ aku. manawa pitakonku mahu ñata, kowé sahiki kudu awèḥ sasrahané kaya déné impènmu kuwi.

pun sudagar amaṅsuli : kadosdéné iṅkaŋ sampéyan ṅĕndikakakĕn wahu mila ḷĕṛĕs, anaṅiŋ namuŋ kaṇḍĕg iŋ supĕnan kémawon, sañatanipun kula botĕn pisan pisan sémaḥ kaliyan putra sampéyan.

saṛĕŋ miṛĕŋ waṅsulanipun sudagar, pun paṅulu saṅĕt jèṅkèl manahipun, baraŋ darbèkipun sudagar lajĕŋ karampas sadaya sarta lajĕŋ wicantĕn makatĕn : kasugihanmu iku sabĕnĕré duruŋ cukup kaṅgo kudaṅané anakku. sadaya baraṅipun sudagar lajĕŋ kabĕkta mantuk, déné pun sudagar namuŋ katilaran saṇḍaṅan sapaṅadĕg. sasampunipun makatĕn, sudagar mĕsir lajĕŋ késaḥ ḍatĕŋ paṅgénaniŋ para hakim sanès sanèsipun, aṅlapurakĕn mĕṅgaḥ tindakiŋ paṅulu makatĕn punika. anaṅiŋ botĕn wontĕn satuṅgal tuṅgala tiyaŋ iṅkaŋ pitados saha amṛĕduli ḍatĕŋ aturipun pun sudagar wahu. nuju satuṅgiliŋ dintĕn sudagar ḍatĕŋ griyanipun tiyaŋ èstri sĕpuḥ, sumĕdya nĕḍa sĕḍĕkaḥ. tiyaŋ èstri sĕpuḥ sumĕṛĕp kawontĕnanipun sudagar mĕsir wahu saṅĕt wĕlasipun sarta lajĕŋ pitakèn pitakèn mulabukanipun, déné laré nénéman makatĕn tĕka ṅĕmis. pun sudagar lajĕŋ añariyosakĕn lalampahanipun wontĕn iŋ nagari bahdad sakiŋ kawitan dumugi puṅkasan. tiyaŋ èstri sĕpuḥ saṅĕt wĕlas miṛĕŋ cariyosipun sudagar mĕsir punika, mila lajĕŋ kaajak késaḥ sasaṛĕṅan ḍatĕŋ iŋ griyanipun abunawas, bokmanawi abunawas sagĕd mituluṅi mĕṅgaḥ iŋ kasusahanipun, tiyaŋ kakaliḥ punika ugi tumuntĕn paṅkat. sadumuginiŋ griyanipun abunawas, tiyaŋ èstri sĕpuḥ lajĕŋ ñariyosakĕn sadaya lalampahanipun sudagar mĕsir sarta aṅariḥ ariḥ muriḥ abunawas puruna amituluṅi kasusahanipun sudagar wahu. abunawas añagahi, jañji pun sudagar wani muñjuk iŋ ṅarṣanipun saŋ prabhu harun al rasyid, sadaya lalampahanipun iṅkaŋ sampun kacariyosakĕn punika. pun sudagar añagahi sarta lajĕŋ mantuk ḍatĕŋ griyanipun tiyaŋ èstri sĕpuḥ wahu.

kocapa, saṛĕŋ tiyaŋ èstri sĕpuḥ sampun késaḥ, abunawas lajĕŋ aṅĕmpalakĕn para muridipun sadaya sarta lajĕŋ wicantĕn makatĕn : hé, murid muridku kabèḥ, sahiki paḍa muliha añjupuk pacul, liṅgis lan liya liyané, mĕṅko soré paḍa ṅumpula mréné kabèḥ.

para murid sadaya sami ṅuṅun miṛĕŋ paréntahiŋ gurunipun iṅkaŋ makatĕn punika, sarta lajĕŋ sami mantuk iŋ griyanipun sosowaṅan. sontĕnipun para murid sampun kĕmpal sadaya iŋ griyanipun abunawas sarta ambĕkta pirantos pirantos kasĕbut ṅiṅgil. wicantĕnipun abunawas : bĕṅi iki kowé luṅaha mĕñaŋ omahé paṅulu kaŋ añar sarta rusakĕn omaḥ kuwi, yèn ana woŋ pitakon, aja pisan pisan kok pṛĕduli, omoṅa nèk aku siŋ akon.

para murid lajĕŋ sami késaḥ ḍatĕŋ griyanipun paṅulu, sarta amiwiti aṅrisak griyanipun. sakiŋ raméniŋ suwara, paṅulu kagèt taṅi sakiŋ aṅgènipun tiḷĕm sarta lajĕŋ pitakèn ḍatĕŋ para murid murid wahu : sapa kaŋ wani koṅkonan kowé kabèḥ ambubraḥ omahku iki.

para murid amaṅsuli : iṅgiḥ guru kula pun abunawas.

éñjiṅipun pun paṅulu sowan iŋ ṅarṣanipun saŋ prabhu harun al rasyid ṅuñjukakĕn sadaya iṅkaŋ sampun kalampahan iŋ dalu punika. abunawas lajĕŋ katimbalan iŋ saŋ prabhu. botĕn daṅu pun abunawas ugi lajĕŋ ṅaḍĕp sasaṛĕṅan kaliyan sudagar mĕsir. saŋ prabhu nuntĕn andaṅu : hé, abunawas, kowé añjupuk waton saka apa, déné kowé wani wani koṅkonan muridmu aṅrusak omahé paṅulu.

aturipun pun abunawas : ḍuḥ, gusti pupuṇḍèn kawula, waton iṅkaŋ kawula aṅgé punika, saḷĕṛĕsipun miturut watonipun paṅulu piyambak. kala wiṅinipun sontĕn, kawula ñupĕna, biliḥ murid murid kawula sami aṅrisak griyanipun paṅulu, amila sontĕnipun maliḥ para murid wahu éṅgal éṅgal kawula puriḥ ṅrisak griyanipun paṅulu sayĕktos. wontĕnipun kawula purun tumindak makatĕn, jalaran abdi daḷĕm paṅulu sampun nindakakĕn pranatan punika. kahuniṅana, gusti, dèrèŋ daṅu punika wontĕn satuṅgiliŋ sudagar asal sakiŋ mĕsir, ñupĕna rabi kaliyan anakipun paṅulu sarta sampun suka sasrahan ḍatĕŋ pun paṅulu. saṛĕŋ paṅulu wahu miṛĕŋ, sadaya baraŋ darbèkipun sudagar lajĕŋ karampas sadaya déniŋ paṅulu.

miṛĕŋ aturipun abunawas, saŋ prabhu saṅĕt dukanipun. sasampunipun katitiprikṣa mĕṅgaḥ iŋ kaḷĕpatanipun paṅulu, sanalika paṅulu lajĕŋ kapĕcat sakiŋ paṅkatipun, déné sadaya baraŋ darbèkipun paṅulu kapariṅakĕn ḍatĕŋ sudagar mĕsir wahu.

3. ḷĕmbu nĕnĕm iṅkaŋ sagĕd wicantĕnan.

nuju satuṅgiliŋ dintĕn, saŋ prabhu harun al rasyid utusan utusan nimbali abunawas. saṛĕŋ abunawas sampun ṅaḍĕp iŋ ṅarṣanipun saŋ prabhu, saŋ prabhu lajĕŋ aṇḍawuhi makatĕn : hé, abunawas, mulané sira dak timbali ana iŋ ṅarṣaniṅsun, sira sun utus ṅupaya sapi nĕnĕm cacahé, kaŋ ajéṅgot sarta kaŋ bisa tata jalma. poma sajroné pituŋ dina iki, sira mĕṣṭi bisa ṅolèhaké apa kaŋ dadi pamuṇḍut iṅsun mahu, déné yèn ṅanti ora olèḥ gawé, gulumu kaŋ bakal dadi liruné.

miṛĕŋ ḍawuhipun saŋ prabhu iṅkaŋ makatĕn punika, abunawas lajĕŋ ñĕmbaḥ sarta matur, uñjukipun : kawula nuwun, gusti, sadaya iṅkaŋ dados karṣa daḷĕm wahu, kawula ugi baḍé aṅèstokakĕn.

para puṅgawa iṅkaŋ kala samantĕn sami ṅaḍĕp iŋ ṅarṣanipun saŋ prabhu, iŋ batos sami rahosan makatĕn : sapisan iki abunawas wis mĕṣṭi bakal katiwasan. sasampunipun abunawas lajĕŋ ñuwun pamit mantuk. sadumuginiŋ griyanipun, abunawas lajĕŋ liṅgiḥ aṅgagas mĕṅgaḥ iṅkaŋ dados karṣanipun saŋ prabhu wahu. saṛĕŋ sampun dumugi iŋ dintĕn patĕmbayanipun, abunawas lajĕŋ mĕdal sakiŋ griyanipun sarta lajĕŋ lumampaḥ iŋ sahurutipun margi agĕŋ. manawi kaḷĕṛĕs pinaṅgiḥ tiyaŋ, lajĕŋ dipuncĕpĕŋ sarta dipunpitakèni makatĕn : kaŋ, kula ajĕŋ takon tĕŋ dika, niki dina napa. déné sakaṭahiŋ tiyaŋ iṅkaŋ iṅkaŋ dipuntakèni wahu wontĕn iṅkaŋ ḷĕṛĕs waṅsulanipun, anaṅiŋ ugi wontĕn iṅkaŋ kalintu. iṅkaŋ ḷĕṛĕs waṅsulanipun kaĕculakĕn maliḥ, déné iṅkaŋ kalintu lajĕŋ kaĕṇḍĕg sumĕdya kaaḍĕpakĕn iŋ ṅarṣanipun saŋ prabhu. saṛĕŋ abunawas sampun jaṅkĕp aṅsal tiyaŋ nĕnĕm, lajĕŋ sowan lumĕbĕt ḍatĕŋ karaton. kala abunawas ṅaḍĕp iŋ ṅarṣanipun saŋ prabhu, kalayan ṅirid tiyaŋ nĕnĕm wahu, sadaya sami ajéṅgot. saŋ prabhu saṛĕŋ uniṅa abunawas, sanalika lajĕŋ katimbalan sarta kadaṅu, punapa abunawas sagĕd aṅḷĕkṣanani pamuṇḍutipun saŋ prabhu iṅkaŋ sampun pituŋ dintĕn kapĕṅkĕr. abunawas lajĕŋ aṅuñjukakĕn tiyaŋ 6 iṅkaŋ kahirid wahu, sarta umatur makatĕn : ḍuḥ, gusti pupuṇḍèn kawula, sumaṅga, punika pamuṇḍut daḷĕm rumiyin.

saŋ prabhu lajĕŋ andaṅu ḍatĕŋ abunawas : hé, abunawas, apa kaŋ sira aturaké maraŋ iṅsun iki.

uñjukipun abunawas : ḍuḥ gusti, mugi karṣaha andaṅu ḍatĕŋ tiyaŋ 6 punika, dintĕn punapa iŋ samaṅké punika.

saŋ prabhu ugi lajĕŋ aṅḷĕkṣanani punapa aturipun pun abunawas. dilalaḥ waṅsulanipun tiyaŋ 6 wahu sami kalintu sarta béda béda. abunawas lajĕŋ muñjuk ḍatĕŋ saŋ prabhu makatĕn : ḍuḥ gusti, manawi tiyaŋ 6 punika sayĕktos baṅsaniŋ manuṅsa, tamtunipun botĕn baḍé kalintu aṅgèniŋ maṅsuli pandaṅu daḷĕm wahu.

punapa maliḥ ḍatĕŋ bab bab sanès maṅṛĕtosa. iṅkaŋ punika punapa botĕn dados ḷĕṛĕsipun, biliḥ tiyaŋ 6 punika kawastanana kéwan, utawi ḷĕmbu iṅkaŋ ajéṅgot sarta sagĕd tata jalma.

saṛĕŋ miṛĕŋ aturipun abunawas iṅkaŋ makatĕn wahu, saŋ prabhu saṅĕt ṅuṅun iŋ paṅgalihipun. abunawas nuntĕn kaḍawuhan mariṅi gañjaran arta 5000 dinar sarta lajĕŋ kalilan mantuk iŋ griyanipun.

**********

4. abunawas añadé saŋ prabhu harun al rasyid.

kacariyos, nuju satuṅgiliŋ dintĕn, abunawas kĕsĕpĕnan iŋ arta, amila lajĕŋ kèndĕl aṅulir budi, kadospundi sagĕdipun aṅsal arta. paṅunandikanipun : kapriyé muṅguḥ éguḥ pratikĕlku muriḥ bisané aku olèḥ ḍuwit??? tinimbaŋ aku laku niṣṭa añjajaluk ñaŋ liyan, luwiḥ bĕcik aku tak ṅĕdol saŋ prabhu bahé. salajĕṅipun, abunawas nuntĕn késaḥ ḍatĕŋ kraton, ṅaḍĕp saŋ prabhu. saṛĕŋ saŋ prabhu uniṅa abunawas iṅkaŋ sowan, abunawas éṅgal katimbalan. paṅandikanipun saŋ prabhu : hé, abunawas, tĕka lawas tĕmĕn aṅgonira ora ṅaḍĕp ṅaḍĕp iŋ ṅarṣaniṅsun.

abunawas lajĕŋ ñĕmbaḥ umatur : ḍuḥ gusti pupuṇḍèn kawula, sampun pisan andadosakĕn dĕduka daḷĕm, déné lami kawula botĕn aṅaḍĕp iŋ ṅarṣa daḷĕm, sayĕktosipun kawula mĕntas kakésahan ḍatĕŋ sajawiniŋ kiṭa bahdad, pṛĕlu niṅali cara caranipun titiyaŋ baduwi ananĕm gandum. sakiŋ sayahipun, kawula nuntĕn kèndĕl wontĕn saṅaṇḍapiŋ wit wariṅin agĕŋ, iŋ ṅriku kawula miṛĕŋ swaraniŋ gaṅsa saṅĕt aṅlaṅut, ṅantos kawula botĕn aṅgaḍahi rumahos, biliḥ kawula maṅgèn wontĕn iŋ alam doña, kintĕn kawula kémawon, punika gaṅsa iŋ swarga tumurun iŋ ṅarcapada.

saṛĕŋ saŋ prabhu miṛĕŋ aturipun abunawas iṅkaŋ makatĕn wahu, saklaṅkuŋ kapéñcut paṅgalihipun kĕpéṅin ugi miṛĕṅakĕn swaraniŋ gaṅsa iṅkaŋ kacariyosakĕn déniŋ abunawas, ḍawuhipun : hé, abunawas, gamĕlan kaŋ sira critakaké maraŋ iṅsun, andadèkaké ṅuṅuniŋ paṅgaliḥ iṅsun, kaŋ iku iṅsun ḍèrèkna mĕñaŋ paṅgonaniŋ gamĕlan kaŋ sira critakaké mahu, supaya iṅsun bisa mèlu amiṛĕṅaké.

abunawas amuñjuk : kawula nuwun sandika, gusti, amuŋ kémawon kalilanana kawula matur iṅkaŋ dados wawaḷĕripun, sintĕn kémawon iṅkaŋ sumĕdya miṛĕṅakĕn swaraniŋ gaṅsa wahu, botĕn pisan pisan kéṅiŋ ambĕkta mitra, ṅamuŋna piyambakan kémawon, amila manawi adṛĕŋ karṣa daḷĕm baḍé amiṛĕṅakĕn swaraniŋ gaṅsa wahu, mugi sampun karṣa kaḍèrèkakĕn déniŋ abdi daḷĕm sanès sanèsipun, kajawi amuŋ kawula piyambak.

sakiŋ kapéñcutipun saŋ prabhu ḍatĕŋ aturipun abunawas wahu, botĕn amĕṅgaliḥ pañjaŋ maliḥ, éñjiṅipun lajĕŋ tindak baḍé amiṛĕṅakĕn gaṅsa sarta namuŋ kaḍèrèkakĕn iŋ abunawas piyambak.

kintĕn kintĕn wañci subuḥ, saŋ prabhu miyos sakiŋ kraton kaḍèrèkakĕn déniŋ abunawas tindak ḍatĕŋ sajawiniŋ kiṭa. kala jĕṅkaripun saŋ prabhu, botĕn wontĕn tiyaŋ iṅkaŋ ñumĕṛĕpi, amargi tindakipun wahu, sadèrèṅipun wontĕn tiyaŋ taṅi. kacariyos tindakipun saŋ prabhu sampun dumugi iŋ sajawiniŋ kiṭa, saha lajĕŋ dumugi iŋ paṅgénanipun tiyaŋ baduwi ananĕm gandum, jaguŋ lan pisaŋ. kala samantĕn saŋ prabhu andaṅu ḍumatĕŋ abunawas, ḍawuhipun : hé, abunawas, apa paṅgonan kaŋ bakal diparani kuwi isiḥ adoḥ.

uñjukipun : ḍuḥ gusti, nun iṅgiḥ sampun cĕlak, punika sampun katiṅal witipun wariṅin. mugi pañjĕnĕṅan daḷĕm karṣaha pinarak iŋ ṅaṇḍapiŋ wit punika, kawula baḍé cariyos rumiyin ḍatĕŋ tiyaŋ baduwi iŋ ḍusun cĕlak ṅriku, kadospundi patrapipun, muriḥ pañjĕnĕṅan daḷĕm sagĕd gamblaŋ aṅgènipun amiṛĕṅakĕn gaṅsa.

saŋ prabhu ugi lajĕŋ amituruti punapa iṅkaŋ dados aturipun pun abunawas. déné pun abunawas tĕrus késaḥ ḍatĕŋ ḍusun sacĕlakipun ṅriku, sumĕdya amaṅgihi salaḥ satuṅgiliŋ tiyaŋ baduwi iṅkaŋ sugiḥ. saṛĕŋ sampun sagĕd pinaṅgiḥ kaliyan tiyaŋ iṅkaŋ dipunpadosi, abunawas wicantĕn makatĕn : hé, kisanak, punapa sampéyan kintĕn kintĕn purun numbas kañca kula, tiyaṅé waras kaṭik ḷĕma badané.

tiyaŋ baduwi amaṅsuli : pundi tiyaṅé siŋ ajĕŋ sampéyan sadé, cobi kula sampéyan tuduhi.

abunawas wicantĕn malih : kisanak, sabĕnĕré kula niki tṛĕsna baṅĕt tĕŋ tiyaṅé niku, dadi nèk aḍĕp aḍĕpan botĕn tĕgĕl, mulané kula nuduhaké saka kadohan mawon, déné tiyaŋ niku muŋ kula ṛĕgèni 100 dinar. tiyaŋ baduwi sagaḥ anumbas, anaṅiŋ pun abunawas kĕdaḥ suka sĕrat iṅkaŋ anĕraṅakĕn biliḥ abunawas sayĕktos sampun anampi arta kaṭahipun 100 dinar, sumĕṛĕp ṛĕginiŋ tiyaŋ iṅkaŋ kasadé wahu. abunawas ugi lajĕŋ aṅḷĕkṣanani ḍatĕŋ panĕḍanipun tiyaŋ baduwi punika. sasampunipun anampèni arta 100 dinar, saha anĕdahakĕn paṅgénanipun pinarak saŋ prabhu, abunawas lajĕŋ éṅgal éṅgal mantuk mantuk ḍatĕŋ griyanipun, déné tiyaŋ baduwi lajĕŋ amurugi saŋ prabhu, sarta wicantĕn makatĕn : hé, ḍi, awi sampéyan tumut tĕŋ kula. saŋ prabhu saṅĕt ṅuṅun iŋ paṅgalihipun, déné ujug ujug tĕka wontĕn tiyaŋ aṅajak mantuk. saŋ prabhu botĕn ṅandika punapa punapa sarta lajĕŋ aṅĕtutakĕn lampahiŋ tiyaŋ baduwi wahu. sadumuginipun iŋ griyaniŋ tiyaŋ baduwi, saŋ prabhu kapuriḥ ḷĕṅgaḥ sarta kacahosan ḍahar awarṇi sĕkul kaliyan lisaḥ samin. saŋ prabhu ugi lajĕŋ ḍahar sarta aṅunandika makatĕn : sanajan iki dudu ḍĕḍaharan iṅsun, anaṅiŋ mĕkṣa iṅsun ḍahar, jalaran bokmanawa mula ṛĕjĕki pariṅané kaŋ kuwasa.

kacariyos, saḷĕbĕtiŋ kaḍaton gègèr apuyĕṅan, amargi kala tindakipun saŋ prabhu harun al rasyid, botĕn wontĕn satuṅgal tuṅgala abdi utawi santana iṅkaŋ ñumĕṛĕpi, punapa maliḥ titiyaŋ sajawiniŋ kaḍaton botĕn wontĕn iṅkaŋ maṅṛĕtos, biliḥ saŋ prabhu liṅgar sakiŋ pura. déné saŋ prabhu piyambak, kala samantĕn botĕn pisan pisan kaguṅan pañana, biliḥ kasadé déniŋ pun abunawas ḍatĕŋ tiyaŋ baduwi. éñjiṅipun, saŋ prabhu kapasrahan padamĕlan añigar ñigar kajĕŋ, amila lajĕŋ kaaturan pirantos déniŋ tiyaŋ baduwi, iṅgiḥ punika waduŋ, supados saŋ prabhu éṅgala amiwiti ñambut damĕl. saŋ prabhu ugi lajĕŋ añaṇḍak añaṇḍak waduṅipun sumĕdya anuruti punapa préntahipun tiyaŋ baduwi. anaṅiŋ pamaduṅipun saŋ prabhu botĕn kados limrahiŋ tiyaŋ maduŋ, iṅgiḥ punika gĕgĕriŋ waduŋ iṅkaŋ kaĕmpakakĕn. iṅkaŋ makatĕn wahu andadosakĕn ṅuṅunipun tiyaŋ baduwi, amila lajĕŋ pitakèn makatĕn : sampéyan niku woŋ pundi, déné maduŋ mawon kok ṅotĕn.

saŋ prabhu aṅandika : aṅgèn kula maduŋ makatĕn punika, jalaran kula dèrèŋ naté aṅlampahi padamĕlan punika. salajĕṅipun saŋ prabhu lajĕŋ andaṅu ḍatĕŋ tiyaŋ baduwi, wontĕn pundi iŋ samaṅké pun abunawas.

pun baduwi amaṅsuli : abunawas saniki ĕmpun muliḥ tĕŋ omahé, amarga ĕmpun nampa ḍuwit 100 dinar saka kula, sumurup ĕṅgoné ṅĕdol sampéyan tĕŋ kula. niki lo layaṅé dol tinuku. tiyaŋ baduwi ugi lajĕŋ añahosakĕn sĕrat taṇḍa dol tinuku sakiŋ abunawas. saṛĕŋ saŋ prabhu amrikṣa sĕrat wahu, duka saḷĕbĕtiŋ paṅgaliḥ, sarta lajĕŋ aṅandika makatĕn : hé, baduwi, andadèkna kawruhanmu, sajatiné iṅsun iki sultan harun al rasyid kaŋ amréntaḥ praja iŋ bahdad kéné. miṛĕŋ paṅandikanipun saŋ prabhu iṅkaŋ makatĕn wahu, pun baduwi saṅĕt ajriḥ manahipun sarta lajĕŋ aṇḍéprok sarwi añĕmbah : ḍuḥ gusti, pupuṇḍèniŋ jagad, sadaya gĕṅiŋ kaḷĕpatanipun abdi daḷĕm kawula, pañjĕnĕṅan daḷĕm mugi karṣaha pariŋ paṅakṣama, déné abdi daḷĕm kawula kumapurun ñuwiyaḥ ḍatĕŋ sarira daḷĕm, amargi sakiŋ botĕn sumĕṛĕpipun abdi daḷĕm kawula.

saŋ prabhu lajĕŋ aṅandika : kaŋ maṅkono mahu ora dadi ṅapa, muŋ bahé sahiki iṅsun ḍèrèkna kondur iŋ kaḍaton.

tiyaŋ baduwi ugi lajĕŋ aṅlampahi punapa ḍawuhipun saŋ prabhu. sadumuginipun iŋ kaḍaton, tiyaŋ baduwi kapariṅan arta 100 dinar sarta kaḍawuhan déniŋ saŋ prabhu makatĕn : baduwi, lalakon iṅsun iki aja pisan pisan sira critakaké mĕñaŋ liyan, sanajan papatiḥ iṅsun pisan, manawa pitakon mĕñaŋ sira bab lalakon iṅsun mahu, aja sira walèhi.

kacariyos, saŋ prabhu harun al rasyid iŋ saḷĕbĕtiŋ paṅgaliḥ saṅĕt dukanipun ḍatĕŋ pun abunawas, amila nuntĕn ḍawuḥ ṅupadosi saha ñĕpĕŋ pun abunawas. anaṅiŋ pun abunawas késaḥ tanpa lari, dipunpadosi iŋ pundi pundi botĕn pinaṅgiḥ, dalasan iŋ griyanipun ugi botĕn wontĕn. iṅkaŋ punika para utusan lajĕŋ sami muñjuk iŋ saŋ prabhu, biliḥ pun abunawas botĕn pinaṅgiḥ, botĕn kasumĕṛĕpan ḍatĕŋ pundi mĕṅgaḥ késahipun. anaṅiŋ sajatosipun pun abunawas aṇḍĕlik. nalika mĕntas añadé saŋ prabhu ḍatĕŋ tiyaŋ baduwi, iṅgiḥ lajĕŋ mantuk mantuk sarta ugi lajĕŋ añariyosakĕn sadaya lalampahanipun ḍatĕŋ iṅkaŋ èstri. puṅkasaniŋ cariyos, abunawas anĕraṅakĕn makatĕn : ibuné, mulané sahiki saŋ prabhu aṇḍawuhaké ñĕkĕl aku, lan aku kirané bakal diukum pati. sasampuniŋ rampuŋ aṅgènipun ñariyosi iṅkaŋ èstri, abunawas sumĕdya ṅapusi ḍatĕŋ saŋ prabhu maliḥ, wicantĕnipun ḍatĕŋ iṅkaŋ èstri : ibuné, wis bĕciké maṅkéné bahé, aku sahiki dak éṭok éṭok mati, kiraku saŋ prabhu bakal rawuḥ iŋ kéné. manawa saŋ prabhu tĕmĕnan rawuḥ mréné, suwunna ṅapura kabèḥ dosaku, iŋ doña tumĕkané akérat. iṅkaŋ èstri ugi lajĕŋ añagahi punapa wĕliṅipun pun abunawas wahu.

botĕn antawis daṅu, sadaya tiyaŋ iŋ bahdad miṛĕŋ pawartos, biliḥ abunawas samaṅké sampun tilar doña, pawartos wahu ugi kapiṛĕŋ iŋ saŋ prabhu. saŋ prabhu saṅĕt kagèt iŋ paṅgalihipun, sarta lajĕŋ aṇḍawuhakĕn ḍatĕŋ para abdi sadaya, manawi saŋ prabhu baḍé rawuḥ amrikṣani mayitipun pun abunawas. kala rawuhipun saŋ prabhu wontĕn iŋ griyanipun abunawas, sampun kaṭaḥ para kañca kañcanipun abunawas iṅkaŋ sami layat mriku, mĕṅgaḥ swaraniŋ taṅisipun tiyaŋ iṅkaŋ sami layat wahu, sayĕktos aṅĕṛĕs ĕṛĕsi. kala samantĕn saŋ prabhu lajĕŋ andaṅu ḍatĕŋ sémahipun sémahipun pun abunawas, sasakit punapa iṅkaŋ añjalari pĕjahipun abunawas punika. iṅkaŋ kadaṅu amuñjuk, biliḥ iŋ sakawit abunawas mila botĕn sakit punapa punapa, anaṅiŋ saṛĕŋ wañci subuḥ, badanipun sampun kakĕn saha napasipun sampun botĕn wontĕn. saŋ prabhu saṅĕt ṅuṅun iŋ paṅgaliḥ, déné lalampahanipun abunawas namuŋ dumugi samantĕn. sasampuniŋ badanipun abunawas dipunsucèni, nuntĕn baḍé kaḷĕbĕtakĕn iŋ kṛĕṇḍa, kala samantĕn sémahipun pun abunawas muñjuk iŋ saŋ prabhu makatĕn : ḍuḥ gusti, mugi kawula kakilanana matur iŋ ṅarṣa daḷĕm mĕṅgaḥ wĕliṅipun pun abunawas iṅgiḥ punika : pañjĕnĕṅan daḷĕm mugi karṣaha pariŋ paṅapuntĕn mĕṅgaḥ iŋ dosanipun pun abunawas. saŋ prabhu ugi maṇṭuk sarta aṅandika makatĕn : hé, kawulaniṅsun kabèḥ kaŋ ana iŋ kéné, sira kabèḥ paḍa anĕkṣènana, yèn iṅsun sahiki apariŋ ṅapura maraŋ sakabèhiŋ dosané abunawas iŋ doña tumĕkané iŋ akérat.

kala samantĕn pun abunawas lajĕŋ jĕṅgèlèk taṅi sakiŋ aṅgènipun éṭok éṭok pĕjaḥ, sarta lajĕŋ añuwara makatĕn : alkamdulillahi robil ṅalamin.

**********

5. abunawas sakit, baḍé gaḍaḥ anak.

kacariyos saṛĕŋ saŋ prabhu harun al rasyid sampun kondur sakiŋ layat iŋ griyanipun abunawas iṅkaŋ réwa réwa pĕjaḥ wahu, lajĕŋ tuwuḥ maliḥ dukanipun, jalaran sakiŋ pokalipun abunawas iṅkaŋ sayĕktos adamĕl kapitunanipun tiyaŋ kaṭaḥ, amargi sawĕnèhiŋ tiyaŋ, sabab sakiŋ gilanipun ḍatĕŋ satuṅgiliŋ mayit iṅkaŋ taṅi maliḥ, lajĕŋ sami lumajĕŋ salaŋ tuñjaŋ, wontĕn iṅkaŋ ḍawaḥ ṅantos putuŋ taṅan utawi sukunipun, wontĕn iṅkaŋ tatu rahinipun, lan sapiturutipun. iṅkaŋ punika saŋ prabhu lajĕŋ aṇḍawuhakĕn aṅawisi pun abunawas lumĕbĕt iŋ karaton.

kalampahan kala samantĕn, sarèhniŋ abunawas dipunawisi lumĕbĕt iŋ karaton, abunawas iṅgiḥ lajĕŋ botĕn naté ṅatiṅal, ṅantos antawis pituŋ wulan laminipun. dilalaḥ paṅgalihipun saŋ prabhu, saṛĕŋ abunawas lami botĕn naté ṅatiṅal, tĕka lajĕŋ kaguṅan osik, biliḥ iŋ saḷĕbĕtiŋ kaḍaton lajĕŋ katiṅal sĕpĕn, mila abunawas nuntĕn kaḍawuhan nimbali sowan lumĕbĕt iŋ kaḍaton.

kala samantĕn pun abunawas sawĕg liṅgiḥ aṭĕṅuk ṭĕṅuk kados wontĕn iṅkaŋ dipunpikir. botĕn antawis daṅu utusanipun saŋ prabhu ḍatĕŋ, lajĕŋ aṇḍawuhakĕn timbalan daḷĕm saŋ prabhu. anaṅiŋ abunawas lajĕŋ amaṅsuli makatĕn : sampéyan muñjuk kaliyan saŋ nata, biliḥ kula botĕn sagĕd sowan, jalaran kula baḍé gaḍaḥ anak, kantun ṅĕntosi ḍatĕṅé ḍukun mawon. utusan ugi lajĕŋ waṅsul muñjuk saŋ nata punapa aturipun pun abunawas. saṛĕŋ saŋ prabhu miṛĕŋ uñjukiŋ utusan, saṅĕt ṅuṅun iŋ paṅgaliḥ, déné wontĕn lalampahan iṅkaŋ makatĕn punika. wusana saŋ prabhu nuntĕn rawuḥ iŋ griyanipun abunawas pṛĕlu baḍé aṅuniṅani lalampahan iṅkaŋ élok makatĕn wahu. saṛĕŋ abunawas sumĕṛĕp saŋ prabhu rawuḥ, lajĕŋ gupuḥ gupuḥ amĕṭukakĕn sarta nuntĕn kaaturan pinarak iŋ paṅgénan iṅkaŋ mulya piyambak. sasampunipun ḷĕṅgaḥ, saŋ prabhu andaṅu ḍatĕŋ abunawas, mĕṅgaḥ pikajĕṅanipun punapa, déné gaḍaḥ atur iṅkaŋ makatĕn punika. uñjukipun abunawas makatĕn : ḍuḥ gusti, mugi andadosna kawuniṅan daḷĕm, wontĕnipun abdi daḷĕm kawula gaḍaḥ uñjuk iṅkaŋ makatĕn punika, sajatosipun kadosdéné iṅkaŋ baḍé kawula uñjukakĕn punika :

mĕṅgaḥ pikajĕṅipun mĕtĕŋ punika, wontĕn satuṅgiliŋ raja agĕŋ karatonipun, kaguṅan abdi iṅkaŋ dipunusir, naṅiŋ botĕn antawis lami lajĕŋ dipuntimbali maliḥ, sarta pun abdi wahu iṅgiḥ baḍé ṅḷĕkṣanani sowan. iṅkaŋ makatĕn wahu dados pasĕmonipun pamoriŋ jaḷĕr lan èstri, sampun tamtu kémawon lajĕŋ aṅgarbini, ṅantos andadosakĕn kuwatosiŋ titiyaŋ kaṭaḥ. iṅgiḥ makatĕn pikajĕṅipun abdi daḷĕm kawula, pramila wontĕn tĕtĕmbuṅan : sabda paṇḍita ratu, punika pikajĕṅipun, sampun ṅantos amaṅsuli paṅandika iṅkaŋ sampun kawĕḍar, amargi punika prasasat andilat idunipun piyambak. amila manawi baḍé nindakakĕn saḍéṅaḥ prakawis, sadèrèṅipun kĕdaḥ sampun kagaliḥ iṅkaŋ pañjaŋ rumiyin, iṅgiḥ punika pikajĕṅipun tiyaŋ jaḷĕr baḍé manak. mĕṅgaḥ iṅkaŋ dipunsĕbut ḍukun punika, manawi tiyaŋ baḍé manak sampun kaḍatĕṅan ḍukun, punika limrahipun lajĕŋ sirṇa sumĕlaṅiŋ manahipun. makatĕn ugi rawuhipun saŋ prabhu iŋ poṇḍok kawula ṅriki, andadosakĕn icaliŋ was sumĕlaṅipun manaḥ kawula.

saṛĕŋ saŋ prabhu miṛĕŋ uñjukipun abunawas makatĕn punika, paṅgalihipun lajĕŋ ḷĕjar, sarta apariŋ ḍawuḥ, abunawas kéṅiŋ lumĕbĕt ḍatĕŋ karaton maliḥ kados adat sabĕnipun.

**********

6. wuruŋ dipunsapu malaḥ aṅsal gañjaran arta dinar.

kacariyos, nuju satuṅgiliŋ dintĕn saŋ prabhu harun al rasyid, pinarak iŋ ḍampar kĕñcana kaaḍĕp para mantri lan para puṅgawa sadaya, kasaru sowanipun abunawas dumrojog tanpa larapan, lir péndaḥ laré tĕtak iṅkaŋ mĕntas mĕdal sakiŋ koboṅan : kṛĕmbyaḥ kṛĕmbyaḥ. saṛĕŋ abunawas sampun liṅgiḥ, saŋ prabhu aṅartika saḷĕbĕtiŋ paṅgalih : mara, sahiki abunawas sun cobané muṅguḥ iŋ kapintĕrané. saŋ prabhu lajĕŋ ḍawuḥ ḍatĕŋ abunawas makatĕn : hé, abunawas, dina iki iṅsun anduwèni pamuṇḍutan maraŋ sira, yèn sira bisa aṅḷĕkṣanani apa kaŋ dadi pamuṇḍut iṅsun mahu, sira bakal iṅsun gañjar 100 dinar.

abunawas miṛĕŋ ḍawuhipun saŋ nata satus dinar wahu, traṅginas lajĕŋ añagahi, anaṅiŋ iŋ batos wicantĕn makatĕn : awas, bu, saŋ prabhu dugaku miyos paṅgalihé siŋ mĕṭakil.

saŋ prabhu lajĕŋ ḍawuḥ malih : hé, abunawas, dina sésuk ibumu aḍĕpna mĕñaŋ kraton, poma aja ṅanti kĕlalèn muṅguḥ ḍawuḥ iṅsun iki.

abunawas wicantĕn iŋ saḷĕbĕtiŋ batos : hara, lidok lidok ta, laḥ woŋ biyuŋ wus baṅka salawas lawasé laḥ kok diḍawuhi ṅaḍĕp, apa iya krañjiṅan jĕnĕṅané kuwi. anaṅiŋ maṅsa boḍowa, dak saguhané bahé. abunawas muñjuk sagaḥ saha nuntĕn ñuwun pamit mantuk ḍatĕŋ griyanipun. anaṅiŋ lampahipun abunawas botĕn lajĕŋ tĕrus ḍatĕŋ griyanipun, jalaran lajĕŋ ṅupadosi tiyaŋ èstri sĕpuḥ iṅkaŋ pantĕs kaakĕn dados biyuṅipun. botĕn antawis daṅu sumĕṛĕp tiyaŋ èstri sĕpuḥ sawĕg damĕl apĕm. abunawas lajĕŋ añĕlaki sarta wicantĕn makatĕn : o, ibu, wiwit dintĕn niki, mugi sampéyan karṣaha ṅakĕn ḍatĕŋ kula kadosdéné ḍatĕŋ anak piyambak. miṛĕŋ wicantĕnipun abunawas iṅkaŋ makatĕn wahu, tiyaŋ èstri sĕpuḥ sĕmu kagèt, satĕmaḥ pitakèn mĕṅgaḥ mula bukanipun, déné pun abunawas aṅgaḍahi panĕḍa iṅkaŋ makatĕn punika. sasampunipun abunawas aṅaṇḍarakĕn sadaya ḍawuhiŋ nata, lajĕŋ wicantĕn makatĕn : saḷĕṛĕsé biyuŋ kula niku ĕmpun daṅu aṅgèné tilar, iŋ sarèhné adṛĕŋ pamuṇḍuté saŋ nata, muriḥ sowané pun ibu ḍatĕŋ karaton, milané sampéyan kémawon minaṅka dados lintuné, maṅké gañjaran pariṅané saŋ prabhu warṇiya punapa kémawon, lajĕŋ kapaliḥ, siŋ sapaliḥ tĕŋ sampéyan, sapalihé maliḥ kula. anaṅiŋ poma, yèn wontĕn pandaṅuné saŋ nata, iṅgiḥ kadaṅuwa  punapa kémawon, sampéyan ĕmpun maṅsuli, ṅĕmuŋna aṅétaṅi tĕṣbèḥ mawon, kaṇṭi grundĕlan sasagĕd sagĕd sampéyan, napa giḥ ṅétaṅi mĕriné taṅgané, napa ṅétaṅi apĕm sampéyan siŋ tĕṅik, cĕkaké siŋ sampéyan apalaké : sakajĕŋ sampéyan mawon, asal botĕn kapiṛĕŋ saŋ nata. tiyaŋ èstri sĕpuḥ wahu añagahi sarta éñjiṅipun iṅgiḥ sumĕdya baḍé sowan saŋ prabhu.

éñjiṅipun, takṣiḥ umun umun, abunawas paṅkat sakiŋ griyanipun kaliyan aṅgéṇḍoŋ tiyaŋ sĕpuḥ iṅkaŋ dipunakĕn ibunipun, sumĕdya aṅaḍĕp saŋ prabhu harun al rasyid. saṛĕŋ saŋ prabhu uniṅa ḍatĕŋ tiyaŋ èstri sĕpuḥ wahu, lajĕŋ éṅgal andaṅu, anaṅiŋ tiyaŋ èstri botĕn amaṅsuli, tĕrus mahos tĕsbèḥ kémawon. iṅkaŋ makatĕn punika andadosakĕn ṅuṅuniŋ paṅgalihipun saŋ prabhu, amila saŋ prabhu lajĕŋ andaṅu ḍatĕŋ pun abunawas : hé, abunawas, apa iki ibumu, iṅsun sawaŋ tĕka muraŋ tata tĕmĕn, ana iŋ ṅarṣaniṅsun, kok tansaḥ maca taṣbèḥ, apa bahé siŋ diapalaké??

aturipun abunawas : ḍuḥ gusti, mugi andadosakĕn kahuniṅan daḷĕm. mĕṅgaḥ sayĕktosipun, ibu kawula punika dumuginiŋ samaṅké sampun sémaḥ kapiŋ 99, paṅajĕŋ ajĕṅipun sabĕn dintĕn, aṅgènipun sémaḥ wahu sagĕda jaṅkĕp ṅantos kapiŋ 100, amila sabĕn dintĕn tansaḥ ṅétaṅi tĕṣbèḥ kémawon, punika pṛĕlunipun supados sampun ṅantos kasupèn, béñjiŋ punapa sagĕdipunaṅsal jaṅkĕp satus wahu.

saṛĕŋ tiyaŋ èstri sĕpuḥ miṛĕŋ aturipun abunawas makatĕn wahu, saṅĕt jèṅkèl manahipun, iŋ batos wicantĕn makatĕn : é, laḥ, sambĕr gĕlap kapiŋ ora karu karuwan, si abunawas, ana woŋ kaṭik sagĕḷĕm gĕḷĕmé, dupèḥ aku dijañji kon mĕnĕŋ bahé, bañjur diaturaké ñaŋ saŋ prabhu sawiyaḥ wiyaḥ. tiyaŋ èstri sĕpuḥ wahu lajĕŋ muñjuk ḍatĕŋ saŋ prabhu makatĕn : ḍuḥ gusti, mugi kakilanana matur iŋ ṅarṣa daḷĕm. mĕṅgaḥ aturipun pun abunawas punika sayĕktosipun dora sadaya, salaminipun gĕsaŋ, kawula punika namuŋ sémaḥ sapisan, déné aṅgèn kawula kadaṅu tansaḥ kèndĕl kémawon, punika jalaran sakiŋ panĕḍanipun abdi daḷĕm pun abunawas. salajĕṅipun tiyaŋ èstri sĕpuḥ wahu lajĕŋ ṅaturakĕn sadaya cariyosipun abunawas kala wontĕn iŋ griyanipun. iṅkaŋ makatĕn wahu andadosakĕn dukanipun saŋ prabhu. abunawas lajĕŋ kaḍawuhan ṅukum sapu kapiŋ satus. sadèrèṅipun kapatrapan ukuman sapu, abunawas muñjuk ḍatĕŋ saŋ prabhu makatĕn : ḍuḥ gusti, iŋ sarèhniŋ prajañjiyan kawula iŋ ṅajĕŋ kaliyan tiyaŋ èstri sĕpuḥ sĕpuh punika, biliḥ sadaya gañjaran pariŋ daḷĕm baḍé kabagé kaliḥ, amila mugi karṣaha aṇḍawuhakĕn, supados ukuman iṅkaŋ baḍé kapatrapakĕn ḍatĕŋ badan kawula, mugi kapaliha kaliyan tiyaŋ èstri punika. saṛĕŋ saŋ prabhu miṛĕŋ aturipun abunawas iṅkaŋ makatĕn punika, lajĕŋ ṅunandika makatĕn : tumrapé woŋ tuwa iki, aja manèḥ disapu ṅanti kapiŋ 50, lagi kapiŋ sapisan bahé, kiraku wis andadèkaké tiwasé. amila paṅukumipun lajĕŋ sandé, anaṅiŋ lajĕŋ kapariṅan gañjaran satus dinar.

**********

7. botĕn ṅĕmuṅakĕn babon, sanadyan mantri ugi sok anigan. 

kacariyos, anuju satuṅgiliŋ dintĕn saŋ prabhu utusan animbali abdi daḷĕm mantri cacahipun sadasa. saṛĕŋ iṅkaŋ tinimbalan wahu sampun aṅaḍĕp sadaya, saŋ prabhu lajĕŋ ḍawuḥ makatĕn : hé, abdiniṅsun para mantri, kaya sira kabèḥ wus paḍa ñumurupi, yèn iŋ saṅaṛĕpiŋ karaton iṅsun kéné, ana balumbaṅané padusan. iŋ kéné iṅsun aṛĕp ñoba maraŋ kapintĕrané si abunawas, déné tumĕkané dina iki ḍèwèké tansaḥ bisa ambéṅkas sakabèhiŋ pahukuman kaŋ sĕdya iṅsun patrapaké maraŋ awaké, iku kabèḥ ora liya jalaran saka pinuñjuliŋ kapintĕrané. sira paḍa iṅsun pariṅi ĕṇḍog ñiji, sira nuli paḍa ñiḷĕma iŋ balumbaŋ kono. déné manawa sira añjĕḍul manèḥ saka pañiḷĕmmu, ĕṇḍog kaŋ sira cĕkĕli éṅgal kétokna. sarèhniŋ saduruŋ duruṅé abunawas ora sun kaṇḍani, wis mĕṣṭi yèn ḍèwèké ora bakal añĕkĕli ĕṇḍog kaya sira kabèḥ, sahuwisé iṅsun kĕpéṅin añumurupi kapriyé muṅguḥ aturé si abunawas.

sasampunipun aṇḍawuhakĕn kados iŋ ṅiṅgil punika, saŋ prabhu lajĕŋ ḍawuḥ animbali pun abunawas. saṛĕŋ iṅkaŋ tinimbalan sampun sowan, saŋ prabhu lajĕŋ aṅandika makatĕn : hé, abunawas, sarta para mantriniṅsun kabèḥ, sira kabèḥ sun timbali ana iŋ ṅarṣaniṅsun, sumĕdya sun utus ñiḷĕm iŋ balumbaŋ saṅaṛĕpiŋ karaton iṅsun iki, anaṅiŋ pamuṇḍut iṅsun, sapa kaŋ añjĕḍul saka pañiḷĕmé mahu, iŋ taṅané kudu ana ĕṇḍogé ñiji.

sarampuṅipun saŋ prabhu ḍawuḥ makatĕn wahu, para mantri sadaya iṅandikakakĕn ñiḷĕm iŋ balumbaŋ urut satuṅgal, lan sintĕn iṅkaŋ mĕdal maliḥ sakiŋ toya ugi kaḷĕkṣanan sami ñaṅkiŋ tigan ñatuṅgal. abunawas tansaḥ gumun niṅali lalampahan lalampahan iṅkaŋ makatĕn punika, paṅunandikanipun : é, laḥ, awak, awak, niyaté saŋ prabhu iki rak muŋ aṛĕp ṅukum aku bahé, anaṅiŋ ya duruŋ kinar yèn aku ora bisa ambéṅkas muṅguḥ kaŋ dadi karṣané saŋ prabhu.

sasampunipun para mantri sadaya sami ñiḷĕm, kantun abunawas piyambak iṅkaŋ dèrèŋ, amila lajĕŋ éṅgal kaḍawuhan ñiḷĕm. sadaya para mantri aṅintĕn, biliḥ sapunika abunawas tamtu botĕn sagĕd aṅoñcati ḍatĕŋ pahukuman. saṛĕŋ añjĕḍul sakiŋ pañiḷĕmipun tĕrus miṅgaḥ iŋ ḍaratan sarwi añirig ñirig kaṇṭi muṅĕl makatĕn : bĕg, bĕg, bĕg, kukuluruk, kukuluruk.

tiṅkahipun abunawas iṅkaŋ makatĕn wahu, andadosakĕn ṅuṅuniŋ paṅgalihipun saŋ prabhu, sarta abunawas lajĕŋ kadaṅu punapa sababipun, déné aṅgaḍahi tiṅkaḥ makatĕn punika. aturipun iṅkaŋ dinaṅu : ḍuḥ gusti, pupuṇḍèn kawula, kalilanana matur iŋ ṅarṣa daḷĕm. sadaṅunipun abdi daḷĕm kawula aniṅali solahipun para abdi daḷĕm mantri sadaya, punika saṅĕt andadosakĕn ṅuṅuniŋ manaḥ kawula, déné para mantri punika sadaya sami anigan, iŋ maṅka iŋ alam doña punika sadaya kémawon, muriḥ sagĕdipun tansaḥ wĕwaḥ wĕwaḥ kĕdaḥ wontĕn timbaṅanipun, cĕkakipun kĕdaḥ wontĕn èstri lan ugi wontĕn jaḷĕripun. iŋ sarèhniŋ abdi daḷĕm daḷĕm para mantri punika sadaya èstri, taṇḍa yĕktinipun sami anigan, manawi lalampahan iṅkaŋ makatĕn punika kakèndĕlakĕn, sampun tamtu lajĕŋ aṅéwahi ḍatĕŋ aṅgĕr aṅgĕriŋ alam, iṅkaŋ makatĕn wahu tamtunipun saŋ prabhu botĕn baḍé amaṛĕṅakĕn, amila abdi daḷĕm kawula lajĕŋ dados sawuṅipun, supados sagĕd dados jaḷĕranipun para mantri mantri sadaya iṅkaŋ sami anigan wahu.

**********

8. abunawas baḍé dipunsĕmbĕlèḥ.

kacariyos, anuju satuṅgiliŋ dintĕn, abunawas mlampaḥ mlampaḥ lumĕbĕt kampuŋ mĕdal kampuŋ, saṛĕŋ ñĕlaki wañci mahrib sumĕdya mantuk lan lajĕŋ aṅlaṅkuṅi kampuŋ griyanipun tiyaŋ baduwi. iŋ ṅriku abunawas sumĕṛĕp satuṅgiliŋ tiyaŋ sawĕg añjĕnaŋ. botĕn kalayan taha taha abunawas ujug ujug kacĕpĕŋ déniŋ tiyaŋ baduwi iṅkaŋ sawĕg añjĕnaŋ wahu, sarta lajĕŋ kabĕkta ḍatĕŋ iŋ saḷĕbĕtiŋ griya baḍé dipunsĕmbĕlèḥ. sumĕṛĕp tindakipun tiyaŋ baduwi iṅkaŋ makatĕn wahu, abunawas nuntĕn wicantĕn : lo, kisanak, kula niki ajĕŋ sampéyan napakaké, kok sampéyan ṅèrèt èrèt kula ṅètĕniki. waṅsulanipun tiyaŋ baduwi : pitakonan sampéyan niku, pañcèné botĕn pṛĕlu kula waṅsuli, jalaran ṅriki niki pun dadi carané, woŋ siŋ ṅliwati omaḥ kula niku kudu dicĕkĕl lan disĕmbĕlèḥ, pṛĕluné ajĕŋ digoḍog kaliḥ gḷĕpuŋ digawé jĕnaŋ. ṅotĕniku pagawéyan lan pakanan kula sabĕn dinané.

miṛĕŋ wicantĕnipun tiyaŋ baduwi iṅkaŋ makatĕn wahu, abunawas saklaṅkuŋ ṅuṅun manahipun, déné iŋ nagari bahdad tĕka wontĕn lampahan iṅkaŋ makatĕn, abunawas lajĕŋ wicantĕn : o, kisanak, kliru sampéyan nèk duwé mélik tĕŋ kula, awit kula niki badané kuru, cĕkakané nèk ñĕmbĕlèḥ kula niki, muŋ olèḥ baluŋ kaliḥ kulit ṭok, mulané kula maŋ culaké mawon, maṅké kula golèkaké woŋ lanaŋ siŋ ḷĕmu, siŋ gajihé sap sapan, siŋ kira kira dipaṅan limaŋ dina botĕn ĕntèk, tur woṅé niku isiḥ ĕnom, dadi dagiṅé giḥ ĕmpuk, prasasat botĕn susaḥ dimamaḥ maliḥ, cĕkaké upama ĕmpun diĕmplok, niku dagiṅé sakiŋ ĕmpuké prasasat bisa mlayu ḍéwé.

miṛĕŋ wicantĕnipun abunawas iṅkaŋ makatĕn wahu, sakiŋ kĕmĕcĕripun, gorokaniŋ tiyaŋ baduwi lajĕŋ lérag lèrèg miṅgaḥ mĕḍak, amila pun baduwi lajĕŋ wicantĕn makatĕn : é, laḥ dalaḥ, nèk ṅotĕn giḥ luwiḥ bĕcik sampéyan sampéyan kula culaké, muŋ mawon, poma, lo, sampéyan pun ṅapusi tĕŋ kula, sésuk soré sampéyan kudu bali mriki maliḥ, aṅgawa woŋ lanaŋ siŋ sampéyan omoṅaké wahu niku. naṅiŋ nèk sampéyan ṅanti ambaléñjani, botĕn nĕkani napa jaṅji sampéyan niku, maṅké sampéyan sida kula gaḍo urip uripan tĕmĕnan.

abunawas añagahi sarta lajĕŋ pamit mantuk. iŋ samargi margi tansaḥ aṅgagas makatĕn : é, laḥ, mula aṅgumunaké tĕmĕnan, déné nagara bahdad iki sawijiniŋ nagara kaŋ gĕmaḥ ripaḥ tata raharja, tĕka ana lalakon kaŋ kaya maṅkono, suprandéné saŋ prabhu kok ora aṅuniṅani. laḥ apa gunané dadi ratu, kok ora aṅuniṅani kaŋ añjalari ruwĕt ṛĕntĕṅiŋ praja. upamané dak aturana pirṣa muṅguḥ kaanan kaŋ kaya maṅkono mahu, mĕṣṭiné aku ora dipṛĕcaya. kaŋ iku luwiḥ bĕcik saŋ prabhu dak apusané, tak wènèhaké mĕñaŋ woŋ baduwi, yèn saŋ prabhu mula sawijiniŋ sarjana wigña, wis mĕṣṭi bisa ḷĕpas saka bĕbaya pati mahu. déné yèn ṅanti tĕmĕnan disédani déniŋ woŋ baduwi, kuwi ya taṇḍa yĕkti yèn ora sapiraha kawigñané saŋ prabhu. kaŋ maṅkono mahu añjalari kahuntuṅané para kawula kabèḥ. amarga nagara kaŋ diratoni ratu kaŋ boḍo kuwi, ora wuruŋ mĕṣṭi bakal ṅrusakaké tata tĕntṛĕmiŋ praja.

kacariyos, éñjiṅipun, abunawas paṅkat ḍatĕŋ kraton sumĕdya sowan saŋ nata, sadumuginiŋ ṅarṣanipun saŋ prabhu, abunawas lajĕŋ ṅaḍĕp ṅĕḍĕpĕs saha muñjuk makatĕn : ḍuḥ, gusti, pupuṇḍèn kawula, mugi tinĕbihna iŋ tulak sarik, déné sowan kawula dumrojog tanpa larapan, punika jalaran sakiŋ éman kawula ḍatĕŋ pañjĕnĕṅan daḷĕm, ṅantos supé ḍatĕŋ patrap patrapipun kawula alit ṅaḍĕp iŋ nata.

miṛĕŋ uñjukipun abunawas iṅkaŋ makatĕn wahu, saŋ prabhu lajĕŋ andaṅu : hé, abunawas, andadèkaké ṛĕnaniŋ paṅgaliḥ iṅsun, déné sira anduwèni éman maraŋ iṅsun, sanajan ta duruŋ sira uñjukaké apa kaŋ dadi jalaraniŋ émanira iku. kaŋ maṅkono iku anélakaké bĕktinira maraŋ iṅsun. mara sahiki sira muñjuka, apa kaŋ dadi jalaraniŋ émanira maraŋ iṅsun iku.

abunawas matur nĕmbah : ḍuḥ, gusti, kalilanana muñjuk iŋ ṅarṣa daḷĕm, mĕṅgaḥ iṅkaŋ andadosakĕn éman kawula punika, déné kala wiṅi sontĕn kawula sumĕṛĕp titiṅalan iṅkaŋ sayĕktos ṅanèḥ anèhi, sakiŋ anèhiŋ titiṅalan wahu ṅantos kawula rumahos botĕn kĕcoṅgaḥ aṅgambar mĕṅgaḥ kawontĕnanipun. kawontĕnanipun. kawula sagĕd anamtokakĕn, biliḥ pañjĕnĕṅan daḷĕm, sadaṅunipun jumĕnĕŋ nata iŋ nagari bahdad dèrèŋ naté aṅuniṅani titiṅalan iṅkaŋ makatĕn wahu. mila saṅĕt éman kawula iŋ pañjĕnĕṅan daḷĕm. amuŋ wontĕn cacadipun sakĕḍik, déné titiṅalan iṅkaŋ ṅanèḥ anèhi punika, botĕn kéṅiŋ pinrikṣanan iŋ para paṅagĕŋ, tamtu lajĕŋ bibar. dados manawi pañjĕnĕṅan daḷĕm kaguṅan karṣa baḍé amirṣani titiṅalan wahu, sampun ṅantos aṅagĕm kaprabon, ṅĕmuŋna kados tiyaŋ limraḥ kémawon. saha kawula iṅkaŋ tansaḥ baḍé aṇḍèrèkakĕn.

saŋ prabhu miṛĕŋ uñjukipun abunawas kados iŋ ṅiṅgil punika, satĕmaḥ lajĕŋ kĕpéñcut baḍé mirṣani, ḍawuḥ paṅandikanipun : hé, abunawas, uñjukira iku kaliwat andadèkaké ṅuṅuniŋ paṅgaliḥ iṅsun. sarta iṅsun sumĕdya mirṣani, lan bésuk kapan sira bisa aṇḍèrèkaké tindak iṅsun.

uñjukipun abunawas : kados maṅké sontĕn sabibaripun ṅasar kawula sagaḥ aṇḍèrèkakĕn tindak daḷĕm. 

sasampunipun rampuŋ uñjukipun, abunawas lajĕŋ kalilan waṅsul mantuk.

sontĕnipun kintĕn kintĕn wañci sabakdanipun ṅasar, saŋ prabhu kaḍèrèkakĕn iŋ abunawas, tĕḍak ḍatĕŋ paṅgénan iṅkaŋ sampun kaaturakĕn abunawas kasĕbut ṅiṅgil. wusana saṛĕŋ dumugi paṅgénanipun tiyaŋ baduwi adamĕl jĕnaŋ, kapiṛĕŋ suwara iṅkaŋ saklaṅkuŋ ramé. saŋ nata lajĕŋ andaṅu ḍatĕŋ pun abunawas : hé, abunawas, kahé swaraniŋ apa, déné ramé tĕmĕn.

abunawas lajĕŋ ñuwun pamit sumĕdya aniti pirṣa. saŋ prabhu katilar wontĕn iŋ ṅriku, déné pun abunawas lajĕŋ lumĕbĕt iŋ griyanipun tiyaŋ baduwi iṅkaŋ damĕlipun ñĕmbĕlèḥ tiyaŋ. saṛĕŋ pinaṅgiḥ kaliyan tiyaŋ baduwi, abunawas wicantĕn makatĕn : ḍèk wiṅi kula jañji tĕŋ sampéyan ajĕŋ aṅgawakaké woŋ siŋ ĕnom tur ḷĕmu, laḥ nika lo, woṅé, ĕmpun kula gawa. tiyaŋ baduwi lajĕŋ éṅgal amurugi saŋ prabhu. saŋ nata ujug ujug dipuncĕpĕŋ saha lajĕŋ kasèrèt ḍatĕŋ griyanipun tiyaŋ baduwi wahu, déné abunawas lajĕŋ aṅgĕndriŋ lumajĕŋ. iŋ batos wicantĕn makatĕn : yèn saŋ prabhu mula ñata nata kaŋ wigña tĕmĕnan, ya bisa ambéṅkas babaya kaŋ aṛĕp nĕkani, déné yèn saŋ prabhu mahu boḍo, ya, ĕmbuḥ ora wĕruḥ.

kocapa saŋ prabhu harun al rasyid, binĕkta déniŋ tiyaŋ baduwi ḍatĕŋ papan pambĕlèhan sumĕdya dipunsĕmbĕlèḥ jaṅganipun, saṛĕŋ saŋ prabhu aṅuniṅani solaḥ tiṅkahipun tiyaŋ baduwi iṅkaŋ makatĕn wahu, saklaṅkuŋ kagèt paṅgalihipun saha saha nuntĕn ḍawuḥ makatĕn : maṅké ta, kisanak, muṅguḥ sampéyan ajĕŋ ñĕmbĕlèḥ kula kaṅgo jĕnaŋ niku pintĕn pakolèhé. kintĕn kula laṅkuŋ sahé, upamané kula niki sampéyan kèṅkèn gawé kopyaḥ, dol dolané tamtu laṅkuŋ kaṭaḥ tinimbaŋ yèn kula sampéyan bĕlèḥ, tur yèn kula sampéyan uripi, salawasé bisa ṅĕpèk wohé. pintĕn ta payuné, yèn kula niki sampéyan gawé jĕnaŋ.

tiyaŋ baduwi amaṅsuli : sariṅgit.

saŋ prabhu aṅandika malih : ĕlo, dadi payuné muŋ sariṅgit, laḥ kok sakĕḍik tĕmĕn, muŋ sariṅgit, maṅka nèk kula sampéyan uripi, sadinané kula bisa gawé kopyaḥ satuṅgil, lan kopyaḥ satuṅgil niku sok bisa payu 5 rupiyaḥ, dadi tikĕl loro kaliḥ payuné nèk kula sampéyan gawé jĕnaŋ, tur salawasé urip sampéyan saanak bojo sampéyan botĕn bakal kapiran.

saṛĕŋ tiyaŋ baduwi miṛĕŋ paṅandikanipun saŋ prabhu wahu, sandé aṅgènipun baḍé añĕmbĕlèḥ, wusana pamuṇḍutipun saŋ prabhu tinurutan.

kacariyos, tiyaŋ iŋ saḷĕbĕtiŋ kaḍaton, sami patiŋ biluluŋ aṅupadosi saŋ prabhu, anaṅiŋ botĕn sagĕd pinaṅgiḥ. pinaṅgiḥ. botĕn antawis lami wontĕn pawartos, biliḥ saŋ nata katahan déniŋ satuṅgiliŋ tiyaŋ baduwi, iṅkaŋ padamĕlanipun sabĕn dintĕn, botĕn sanès namuŋ adamĕl jĕnaŋ tiyaŋ. pawartos wahu ugi añariyosakĕn, biliḥ saŋ nata sabĕn dintĕn tansaḥ adamĕl kopyaḥ, kopyahipun lajĕŋ kasadé iŋ tiyaŋ baduwi. mĕṅgaḥ kahuntuṅanipun tiyaŋ baduwi jalaran sakiŋ sadé kopyaḥ wahu, sayĕktos saklaṅkuŋ kaṭaḥ. déné sumĕbariŋ pawartos makatĕn : sasampunipun saŋ prabhu dipunkuñjara pintĕn pintĕn dintĕn daṅunipun wontĕn iŋ saḷĕbĕtiŋ griyanipun tiyaŋ baduwi, lajĕŋ adamĕl kopyaḥ satuṅgal, warṇinipun saklaṅkuŋ pèni. réndaniŋ kopyaḥ wontĕn sĕsĕkaranipun mawi ciri sĕratanipun saŋ prabhu ḍatĕŋ abdi daḷĕm mantri, surahosipun makatĕn : hé, abdiniṅsun mantri, sapira pañjalukiŋ woŋ kaŋ aṅgawa kopyaḥ iki, aja pisan pisan sira tulak, poma éṅgal bayaṛĕn bahé. anaṅiŋ mĕṅko bĕṅi, sira aja wĕdi kaṅélan, aṅgawaha bala kira kira cacaḥ woŋ satus, sarta nuli anĕmpuha iŋ omahé baduwi kaŋ gawéné adol jĕnaŋ, amarga wis ana sawatara dina iṅsun dikuñjara déniŋ woŋ baduwi iku mahu. sasampunipun kopyaḥ wahu rampuŋ paṅgarapipun, lajĕŋ kapariṅakĕn ḍatĕŋ tiyaŋ baduwi sarwi aṅandika makatĕn : kisanak, niki kopyaḥ sampéyan dol tĕŋ abdi daḷĕm mantri, amarga niki pañcèn paṅaṅgoné woŋ kaŋ apaṅkat mantri, ĕmpun sampéyan uluṅaké, nèk sampéyan botĕn dibayar 10 riṅgit.

saṛĕŋ baduwi nampèni kopyaḥ damĕlanipun saŋ prabhu harun al rasyid, saklaṅkuŋ biṅaḥ manahipun, saha lajĕŋ paṅkat sumĕdya amaṅgihi abdi daḷĕm mantri. dumugi iŋ griyanipun mantri, kopyaḥ lajĕŋ katampèkakĕn. mantri sumĕṛĕp kopyaḥ katiṅal ṛĕmĕn, sarta lajĕŋ pitakèn ḍatĕŋ baduwi, pintĕn ṛĕginiŋ kopyaḥ. waṅsulanipun iṅkaŋ tinakénan : ḍuḥ, bĕndara, mĕṅgaḥ ṛĕginiŋ kopyaḥ punika botĕn kéṅiŋ kiraŋ sakiŋ 10 riṅgit. miṛĕŋ aturipun baduwi, pun mantri saklaṅkuŋ gumun manahipun, déné wontĕn kopyaḥ awisipun makatĕn, amila lajĕŋ katitiprikṣa sayĕktos, réndaniŋ kopyaḥ pañcèn pèni sahèstu. saṛĕŋ daṅu aṅgèniŋ nitiprikṣa, pun mantri lajĕŋ sumĕṛĕp, biliḥ iŋ réndaniŋ kopyaḥ wahu wontĕn sĕkaranipun mawi ciri sĕratanipun saŋ prabhu ḍatĕŋ abdi daḷĕm mantri, mila sanalika ugi pun mantri lajĕŋ ambayar 10 riṅgit ḍatĕŋ tiyaŋ baduwi. sasampunipun nampèni arta, tiyaŋ baduwi lajĕŋ pamit mantuk.

sontĕnipun pun mantri aṅĕmpalakĕn bala kaṭaḥ, kaṇṭi mirantos dĕdamĕl sarta lajĕŋ biḍal ḍatĕŋ kampuŋ paṅgénanipun tiyaŋ baduwi tukaŋ adamĕl jĕnaŋ wahu. sadumuginipun iŋ ṅriku, sadaya lajĕŋ sami lumĕbĕt iŋ griyanipun tiyaŋ baduwi, aṅupadosi saŋ prabhu. saṛĕŋ sampun pinaṅgiḥ saŋ prabhu lajĕŋ éṅgal kawĕdalakĕn sakiŋ griya ṅriku, saha lajĕŋ kaḍèrèkakĕn kondur ḍatĕŋ kaḍaton. déné sapalihiŋ prajurit, katilar saha kaḍawuhan déniŋ saŋ prabhu añĕpĕŋ sadaya titiyaŋ baduwi iŋ kampuŋ ṅriku, jalaran manawi tiyaŋ tiyaŋ wahu kakèndĕlakĕn kémawon, tamtu tata tĕntṛĕmiŋ praja baḍé risak. ḍawuhipun saŋ prabhu wahu ugi lajĕŋ katindakakĕn, sadaya tiyaŋ kampuŋ ṅriku kacĕpĕŋ sarta lajĕŋ kahirid ḍatĕŋ griya pakuñjaran. éñjiṅipun lajĕŋ sami kaaḍĕpakĕn iŋ ṅarṣanipun saŋ prabhu, pṛĕlu kaprikṣa mĕṅgaḥ iŋ kaḷĕpatanipun, iṅkaŋ pañcèn ḷĕpat lajĕŋ kaḍawuhan ṅukum pĕjaḥ, déné iṅkaŋ botĕn ḷĕpat kaḍawuhan aṅluwari. ḍawuhipun saŋ nata makatĕn wahu iṅgiḥ kaḷĕkṣanan. wusana saŋ prabhu lajĕŋ aṇḍawuhakĕn ñĕpĕŋ pun abunawas, amargi baḍé kaḍawuhan ṅukum aṅgènipun adamĕl wiraṅipun saŋ prabhu. iṅkaŋ ḍinawuhan sanalika punika iṅgiḥ lajĕŋ biḍal ḍatĕŋ iŋ griyanipun pun abunawas.

kacariyos, kala utusanipun saŋ prabhu dumugi iŋ griyanipun abunawas, iŋ ṅriku abunawas kaḷĕṛĕs sawĕg sĕmbahyaŋ luhur. sasampunipun rampuŋ aṅgèniŋ sĕmbahyaŋ lajĕŋ kacĕpĕŋ iŋ utusan kasĕbut ṅiṅgil, sarta lajĕŋ kasowanakĕn kasowanakĕn iŋ saŋ prabhu. saṛĕŋ saŋ prabhu prikṣa abunawas, duka yayaḥ sinipi, wadana abrit kadya sinĕcaŋ. ḍawuḥ paṅandikanipun saŋ prabhu : hé, abunawas, sarèhniŋ sira wis anindakaké patrap kaŋ ora pantĕs baṅĕt tumrap pañjĕnĕṅan iṅsun, kaŋ iku sira bakal iṅsun patrapi pahukuman pati.

abunawas añĕmbaḥ saha umatur : ḍuḥ, gusti pupuṇḍèn kawula, ḍawuḥ daḷĕm wahu kawula puṇḍi, anaṅiŋ sadèrèṅipun abdi daḷĕm kawula kapatrapan pahukuman pĕjaḥ, mugi kalilanana matur iŋ ṅarṣa daḷĕm.

saŋ prabhu aṅandika : iya bĕcik, anaṅiŋ manawa ana kaliruné aturira maraŋ pañjĕnĕṅan iṅsun, wis mĕṣṭi pañjĕnĕṅan iṅsun aṇḍawuhaké ṅukum pati dina iki uga.

abunawas matur anĕmbah : ḍuḥ, gusti pupuṇḍèn kawula, sajatosipun kawula iŋ sadèrèṅipun sampun kacĕpĕŋ iŋ tiyaŋ baduwi wahu, sumĕdya baḍé dipunsĕmbĕlèḥ. iŋ wusana abdi daḷĕm kawula lajĕŋ wicantĕn makatĕn : kisanak, sampéyan rak giḥ wĕruḥ, nèk awak kula niki kuru baṅĕt, prasasat botĕn ontĕn dagiṅé babar pisan, luwiḥ bĕcik kula sampéyan ĕculaké, maṅké kula golèkaké woŋ siŋ ḷĕmu tur tĕkṣiḥ ĕnom, dagiṅé akèḥ tur ĕmpuk. ḍuḥ, gusti, saṛĕŋ abdi daḷĕm kawula wicantĕn makatĕn wahu sanalika lajĕŋ kaĕculakĕn. déné aṅgènipun abdi daḷĕm kawula kawula kumawani ambĕkta pañjĕnĕṅan daḷĕm ḍatĕŋ iŋ griyanipun tiyaŋ baduwi punika, jalaran manawi abdi daḷĕm kawula namuŋ lajĕŋ sowan iŋ ṅarṣa daḷĕm pṛĕlu aṅuñjukakĕn lalampahan iṅkaŋ makatĕn wahu, kintĕnipun pañjĕnĕṅan daḷĕm botĕn baḍé pitados ḍatĕŋ atur kawula. anaṅiŋ manawi pañjĕnĕṅan daḷĕm iṅkaŋ sinuhun sagĕd aṅuniṅani piyambak, botĕn kéṅiŋ botĕn pañjĕnĕṅan daḷĕm tamtu baḍé ṅukumi tiyaŋ baduwi wahu, jalaran sadaya solaḥ tiṅkahipun titiyaŋ punika dados tĕtaṅgĕlan daḷĕm iŋ tĕmbé wiṅkiṅipun. dados aṅgènipun abdi daḷĕm kawula ambĕkta pañjĕnĕṅan daḷĕm ḍatĕŋ paṅgénan iṅkaŋ ambĕbayani, punika muriḥ pañjĕnĕṅan daḷĕm sagĕda aṅuniṅani piyambak kawontĕnaniŋ lalampahan lalampahan wahu, saha sagĕda oñcat sakiŋ kaḷĕpatan iṅkaŋ dados tĕtaṅgĕlan daḷĕm wahu. kados pañjĕnĕṅan daḷĕm botĕn kĕkilapan, biliḥ satuṅgiliŋ nata iṅkaŋ adil palamarta punika kĕdaḥ mirṣa tindak tandukipun para kawulanipun sadaya. déné sagĕdipun kalampahan, sabĕn gaṅsal dintĕn sapisan saŋ nata kĕdaḥ aṅaṅlaṅi. namuŋ samantĕn mĕṅgaḥ atur kawula, wusana abdi daḷĕm kawula nuwun sumaṅga iŋ ṅarṣa daḷĕm, saha biliḥ karṣa éṅgal éṅgal matrapakĕn pahukuman pĕjaḥ ḍatĕŋ badan kawula, kawula namuŋ kumuṛĕb iŋ ayahan daḷĕm ataḍaḥ wadana. anaṅiŋ dosanipun, béñjiŋ béñjiṅ iŋ akérat pañjĕnĕṅan daḷĕm iṅkaŋ añaṅgi.

saṛĕŋ saŋ prabhu miṛĕŋ aturipun abunawas kados iŋ ṅiṅgil wahu, saŋ nata lajĕŋ ṅunandika : muṅguḥ aturé abunawas kabèḥ mahu, kaya kaya iya bĕnĕr. salajĕṅipun saŋ nata aṅandika makatĕn : hé, abunawas, pisan iki kabèḥ dosanira sun ṅapura, muŋ bahé iŋ tĕmbé buriné aja sira lakoni manèḥ.

sasampunipun tampi ḍawuḥ makatĕn, abunawas lajĕŋ kalilan mantuk.

**********

9. abunawas kaliyan lumpaŋ kĕṇṭèŋ.

kacariyos saŋ prabhu harun al rasyid, tansaḥ aṅupados rékadaya, muriḥ sagĕdipun aṇḍawahakĕn pahukuman pĕjaḥ ḍatĕŋ pun abunawas, jalaran aṅgènipun sampun damĕl liṅsĕmiŋ saŋ prabhu kados iṅkaŋ sampun kacariyosakĕn iŋ ṅajĕŋ.

iŋ satuṅgiliŋ wĕkdal lumpaŋ kĕṇṭèŋ karaton, sigar dados kaliḥ, saṛĕŋ saŋ prabhu aṅuniṅani bab wahu, ṛĕna iŋ paṅgaliḥ amargi punika kéṅiŋ kaṅgé ḍaḍakan aṅgènipun baḍé aṇḍawahakĕn ukuman ḍatĕŋ abunawas. sanalika punika saŋ prabhu lajĕŋ aṇḍawuhakĕn salaḥ satuṅgiliŋ abdi daḷĕm mantri nimbali pun abunawas. iṅkaŋ kahutus iṅgiḥ lajĕŋ biḍal. saṛĕŋ pun abunawas sampun aṅaḍĕp iŋ ṅarṣanipun saŋ prabhu, lajĕŋ kaḍawuhan makatĕn : hé, abunawas, mulané jĕnĕŋ sira sun timbali ana iŋ ṅarṣaniṅsun, pañjĕnĕṅan iṅsun muŋ aṛĕp pariŋ wĕruḥ maraŋ sira, yèn sahiki lumpaŋ kĕṇṭèŋ iŋ karaton kéné sigar dadi loro. iŋ sarèhniŋ lumpaŋ mahu kaḷĕbu pusaka, saka karṣaniṅsun sabisa bisa kudu didandani. déné paṅgaliḥ iṅsun, ora ana woŋ kaŋ bisa andandani lumpaŋ mahu, kajaba muŋ sira. anaṅiŋ pamuṇḍut iṅsun maraŋ sira, aṅgonira andandani, kudu sarana didondomi. poma, abunawas, yèn sira ora bisa ambalèkaké wujudiŋ lumpaŋ kaya mahu mahuné, wis mĕṣṭi sira bakal kapatrapan ukum pati.

saṛĕŋ abunawas miṛĕŋ ḍawuḥ paṅandikanipun saŋ prabhu makatĕn wahu, iŋ batos aṅunandika makatĕn : é, laḥ dalaḥ, déné ṅanèḥ anèhi karṣané saŋ prabhu iki, laḥ woŋ lumpaŋ sigar kok diḍawuhi andondomi ṅanti bisané rapĕt manèḥ. sabĕnĕré kuwi rak muŋ kaṅgo lantaran bahé, supaya aku bisa dipatrapi ukum pati. nèk saŋ prabhu pañcèn aṅarṣakaké maraŋ patiku, laḥ bok ya utusan woŋ bahé, ḍawuḥ ñĕmbĕlèḥ utawa mĕṇṭuŋ cĕṅĕlku, ṭĕg, rak wis, kaṭik ṅaṅgo réka réka baraŋ. aku ya ora bakal sélak, sélak, daksaguhané bahé. sasampunipun ṅudarasa makatĕn, abunawas lajĕŋ ñĕmbaḥ sarwi matur : ḍuḥ, gusti pupuṇḍèn kawula, sadaya ḍawuḥ daḷĕm kawula puṇḍi iŋ asta kakaliḥ, sasagĕd sagĕd ḍawuḥ daḷĕm iṅkaŋ saklaṅkuŋ aṅèl wahu, baḍé kawula lampahi. anaṅiŋ sakiŋ atur panuwun kawula, mugi mugi pañjĕnĕṅan daḷĕm karṣa pariŋ palilaḥ ḍatĕŋ abdi daḷĕm kawula, paṅgarapipun padamĕlan punika iŋ dintĕn béñjiŋ éñjiŋ.

saŋ prabhu ugi amaṛĕṅakĕn mĕṅgaḥ iŋ panuwunipun abunawas. sasampunipun rampuŋ ḍawuḥ paṅandikanipun saŋ prabhu ḍatĕŋ abunawas, abunawas lajĕŋ kalilan mantuk. sadaṅunipun lumampaḥ, iŋ samargi margi abunawas tansaḥ aṅgagas mĕṅgaḥ ḍawuhipun saŋ prabhu wahu, déné tĕka saklaṅkuŋ aṅanèḥ anèhi.

saḷĕbĕtipun lumampaḥ abunawas tansaḥ ṅupados rékadaya, kadospundi sagĕdipunuwal sakiŋ babaya iṅkaŋ bakal kasaṇḍaŋ biliḥ botèn sagĕd ṅusadani karṣanipun saŋ prabhu.

daṅu daṅu rahinipun katiṅal sumriṅaḥ, naṇḍakakĕn manawi iŋ batos biṅaḥ. nalika punika abunawas botĕn lajĕŋ tĕrus mantuk, anaṅiŋ lajĕŋ késaḥ ḍatĕŋ pĕkĕn. sadumugipun iŋ pĕkĕn lajĕŋ numbasi sakaṭahiŋ lumpaŋ kĕṇṭèŋ alit alit, ṅantos aṅsal satéṅgok, sasampunipun lajĕŋ kabĕkta mantuk.

éñjiṅipun pun abunawas sowan ḍatĕŋ karaton.

saṛĕŋ saŋ prabhu uniṅa biliḥ abunawas aṅaḍĕp, éṅgal kaḍawuhan majĕŋ. ḍawuḥ paṅandikanipun saŋ prabhu : hé, abunawas, kapriyé muṅguḥ pamuṇḍut iṅsun kaya kaŋ wus iṅsun ḍawuhaké maraŋ sira iŋ dina wiṅi, apa sahiki sira bisa miwiti aṅgarap.

abunawas nĕmbaḥ sarwi matur : ḍuḥ, gusti pupuṇḍèn kawula. mĕṅgaḥ ḍawuḥ daḷĕm kala wiṅi sasagĕd sagĕd ugi baḍé kawula wiwiti iŋ dintĕn punika, amuŋ kémawon iŋ samaṅké kawula takṣiḥ kĕkiraṅan pirantos iṅkaŋ abdi daḷĕm kawula botĕn sagĕd adamĕl piyambak. iṅkaŋ punika pañuwun kawula, mugi mugi pañjĕnĕṅan daḷĕm karṣaha ḍawuḥ aṅyasakakĕn kĕkiraṅaniŋ pirantos wahu, muriḥ abdi daḷĕm kawula sagĕd éṅgal miwiti paṅgarapipun, déné manawi pañjĕnĕṅan daḷĕm botĕn sagĕd aṅḷĕkṣanani panuwun kawula, sampun tamtu yèn abdi daḷĕm kawula ugi botĕn sagĕd anindakakĕn punapa ḍawuḥ daḷĕm wiṅi.

miṛĕŋ aturipun abunawas kados iṅkaŋ kasĕbut ṅiṅgil wahu, saŋ prabhu lajĕŋ éṅgal andaṅu : hé, abunawas, mara aturṇa maraŋ pañjĕnĕṅan iṅsun, piranti apa kaŋ sira suwun mahu, lan sira aṅgawa téṅgok iku isi apa.

atur sĕmbahipun abunawas : ḍuḥ, gusti, mĕṅgaḥ iṅkaŋ kawula bĕkta iŋ téṅgok punika saḷĕṛĕsipun botĕn botĕn sanès, iṅgiḥ punika baḍé iṅkaŋ kadamĕl yasa pirantos iṅkaŋ kawula suwun wahu. kados ḍawuḥ daḷĕm wiṅi, kawula kaḍawuhan añjarumi lumpaŋ kĕṇṭèŋ iṅkaŋ sigar dados kaliḥ punika. upami iṅkaŋ kaḍawuhakĕn añjarumi wahu baṅsaniŋ mori lan sasaminipun, sampun tamtu iṅgiḥ mawi bĕnaŋ limraḥ kémawon. iŋ sarèhniŋ iṅkaŋ kaḍawuhakĕn añjarumi punika lumpaŋ kĕṇṭèŋ, iṅkaŋ punika bĕnaṅipun iṅgiḥ kĕdaḥ sakiŋ séla. pramila abdi daḷĕm kawula samaṅké saḍiya pintĕn pintĕn lumpaŋ kĕṇṭèŋ alit iṅkaŋ kawula waḍahi wontĕn iŋ téṅgok punika, supados pañjĕnĕṅan daḷĕm karṣaha ḍawuḥ ṅyasakakĕn bĕnaŋ séla, iṅkaŋ kéṅiŋ kaṅgé añjarumi lumpaŋ iṅkaŋ sigar wahu.

saṛĕŋ saŋ prabhu miṛĕŋ aturipun abunawas kados makatĕn, saklaṅkuŋ ṅuṅun iŋ paṅgalihipun, déné samantĕn kalantipanipun abunawas, amila saŋ prabhu lajĕŋ sandé aṅgènipun baḍé aṇḍawahakĕn pahukuman, wusananipun abunawas lajĕŋ kapariṅan palilaḥ mantuk.

**********

10. kahuliŋ sudagar.

kacariyos, wontĕn sudagar jaḷĕr èstri maṅgèn wontĕn iŋ nagari kopaḥ. sudagar wahu sampun daṅu saṅĕt aṅgènipun kapéṅinipun gaḍaḥ anak, anaṅiŋ dèrèŋ sagĕd kasĕmbadan. anuju satuṅgiliŋ dintĕn, pun sudagar wicantĕn ḍatĕŋ iṅkaŋ èstri makatĕn : ñahiné, aku duwé nadar, yèn samaṅsa maṅsa aku dipariṅi momoṅan, aku sumĕdya ñĕmbĕlèḥ wĕḍus kaŋ gĕḍé, kaŋ ambané suṅuné ana sacĕṅkaŋ. kajaba kuwi aku aṛĕp sĕḍĕkaḥ maraŋ woŋ pĕkir miskin iŋ nĕgara kéné.

dilalaḥ karṣaniŋ allaḥ, botĕn watawis daṅu maliḥ iṅkaŋ èstri lajĕŋ karahos ṅaṇḍĕg. kadospundi biṅahipun iṅkaŋ jaḷĕr sumĕṛĕp iṅkaŋ èstri ṅaṇḍĕg wahu, iŋ ṅriki botĕn pṛĕlu kacariyosakĕn. saṛĕŋ sampun dumuginiŋ wañci, iṅkaŋ èstri aṅlahirakĕn jabaŋ bayi, warṇinipun sahé. sanalika punika pun sudagar lajĕŋ aṅĕdum arta kaṭahipun kintĕn kintĕn 1000 riṅgit ḍatĕŋ titiyaŋ pĕkir miskin, sarta sadaya wahu lajĕŋ kasĕgaḥ nĕḍa satuwukipun. sasampunipun sadaya punika kalampahan, pun sudagar èṅĕt nadaripun baḍé añĕmbĕlèḥ ménda agĕŋ iṅkaŋ wiyariŋ siṅatipun sacĕṅkaŋ. sudagar lajĕŋ éṅgal éṅgal kéṅkénan réñcaŋ réñcaṅipun aṅupados ménda kadosdéné iṅkaŋ dipunnadarakĕn wahu, sarwi wicantĕn makatĕn : samaṅsa maṅsa olèḥ wĕḍus kaya siŋ dadi nadarku mahu, aja pisan pisan kok ĕñaŋ, sapira ṛĕgané nuli tukunĕn bahé. sadaya sadaya réñcaṅipun lajĕŋ sami biḍal sumĕdya aṅupados ménda iṅkaŋ agĕŋ makatĕn wahu, anaṅiŋ sanajan sampun midĕr iŋ pundi pundi, mĕkṣa botĕn sagĕd pikantuk ménda iṅkaŋ suṅunipun sacĕṅkaŋ wiyaripun, kaṭaḥ ménda iṅkaŋ agĕŋ agĕŋ, anaṅiŋ wiyar wiyariŋ suṅunipun namuŋ wontĕn kawan ñari. iṅkaŋ makatĕn wahu andadosakĕn saṅĕt prihatosipun sudagar, amargi rumahos baḍé botĕn sagĕd anĕtĕpi punapa iṅkaŋ dados nadaripun. jalaran sakiŋ punika, pun sudagar lajĕŋ késaḥ ḍatĕŋ griyanipun paṅulu, bokmanawi sagĕd suka pratikĕl, muriḥ sagĕdipun luwar sakiŋ nadaripun wahu. saṛĕŋ sampun dumugi iŋ griyanipun paṅulu, pun sudagar dipuntakèni mĕṅgahiŋ sĕdyanipun. sudagar lajĕŋ aṅaṇḍarakĕn lalampahanipun sakiŋ wiwitan dumugi iŋ puṅkasan, sarta lajĕŋ dipunsambĕti makatĕn : mĕṅgaḥ nadar kula baḍé mragad ménda agĕŋ iṅkaŋ wiyariŋ suṅunipun sacĕṅkaŋ, punika punapa botĕn kéṅiŋ dipunlintoni iŋ ménda 10 utawi laṅkuŋ. pun paṅulu amaṅsuli, biliḥ nadaripun wahu kĕdaḥ dipuntĕtĕpi kadosdéné jaṅjinipun iŋ ṅajĕŋ.

miṛĕŋ ṛĕmbagipun paṅulu wahu, pun sudagar saya karanta ranta rahosiŋ manahipun, iŋ wasana lajĕŋ pamit mantuk. samargi margi tansaḥ aṅgagas kadospundi pratikĕlipun, muriḥ sagĕd aṅluwari nadaripun wahu.

kacariyos, sudagar iŋ nagari kopaḥ, sabĕn dintĕn tansaḥ naṇḍaŋ prihatos, amargi botĕn sagĕd aṅḷĕkṣanani punapa iṅkaŋ dados nadaripun, iṅgiḥ punika amragad ménda iṅkaŋ wiyariŋ suṅunipun sacĕṅkaŋ. dumadakan piyambakipun lajĕŋ miṛĕŋ pawartos, biliḥ iŋ samaṅké iṅkaŋ jumĕnĕŋ nata iŋ nagari bahdad, saŋ prabhu harun al rasyid, satuṅgiliŋ nata iṅkaŋ adil ambĕk paramarta. kala samantĕn pun sudagar gaḍaḥ cipta makatĕn : muŋ saŋ prabhu iŋ bahdad kiraku kaŋ bisa aṅluwari muṅguḥ kaŋ dadi nadarku iki.

éñjiṅipun sudagar saanak bojonipun, saha kahiriŋ iŋ réñcaŋ réñcaṅipun, biḍal ḍatĕŋ nagari bahdad. sadumuginipun iŋ ṅrika, kĕḷĕṛĕsan saŋ prabhu harun al rasyid sawĕg ḷĕṅgaḥ siniwaka kaaḍĕp para mantri lan puṅgawa sadaya. saṛĕŋ saŋ prabhu uniṅa ḍatĕŋ sudagar wahu, sudagar lajĕŋ éṅgal katimbalan. wontĕn iŋ ṅriku pun sudagar lajĕŋ kadaṅu mĕṅgaḥ iŋ pinaṅka tuwin sĕdyanipun. pun sudagar ugi lajĕŋ aṅuñjukakĕn sadaya lalampahanipun sakiŋ wiwitan dumuginiŋ puṅkasan. miṛĕŋ aturipun sudagar wahu, saŋ prabhu sagaḥ baḍé apariŋ paṅadilan, saha pun sudagar éñjiṅipun kaḍawuhan waṅsul maliḥ sowan ḍatĕŋ karaton.

kocapa saŋ prabhu harun al rasyid, sadalu muput tanpa sagĕd saré, amargi tansaḥ amaṅgaliḥ kadospundi mĕṅgaḥ mĕŋgah rékadayanipun muriḥ sagĕdipuna pariŋ paṅadilan, anaṅiŋ mĕkṣa botĕn sagĕd aṅsal wĕwĕṅan. saṛĕŋ wañci surya sampun maḷĕṭèk, saŋ prabhu éṅgal utusan nimbali abunawas. sasowanipun abunawas iŋ karaton, lajĕŋ dipunṅandikani sadaya iṅkaŋ sampun kaaturakĕn déniŋ sudagar kopaḥ, sarta saŋ prabhu muṇḍut pamrayogi kadospundi pratikĕlipun muriḥ sagĕd apariŋ paṅadilan. abunawas añagahi baḍé añahosi rékadayanipun, sarta ñuwun ḍatĕŋ saŋ prabhu, supados pun sudagar kaḍawuhana sowan iŋ karaton maliḥ kaṇṭi ambĕkta anakipun iṅkaŋ takṣiḥ jabaŋ saha ménda ikaŋ agĕŋ. cĕkakiŋ cariyos, sadaya aturipun pun abunawas sampun dipunḷĕkṣanani déniŋ saŋ prabhu, iŋ dĕntĕn iṅkaŋ sampun katamtokakĕn kaṭaḥ titiyaŋ iṅkaŋ sami sowan iŋ karaton pṛĕlu baḍé añakṣèni paṅadilaniŋ prakawisipun sudagar sakiŋ kopaḥ. makatĕn ugi pun sudagar saanak bojonipun kaṇṭi ambĕkta ménda agĕŋ sampun sumaḍiya. saṛĕŋ abunawas sampus tampi ḍawuḥ daḷĕm saŋ prabhu kaḍawuhan aṅlahirakĕn ṛĕmbagipun, sanalika lajĕŋ mĕñat sakiŋ paliṅgihanipun sarta amurugi jabaŋ bayiniŋ sudagar kabĕkta ḍatĕŋ paṅgénaniŋ ménda iṅkaŋ agĕŋ wahu, darijiniŋ bayi kajèrèŋ saha kadèkèkakĕn iŋ saṅiṅgilipun suṅuniŋ ménda, iŋ ṅriku tĕtéla biliḥ cĕṅkaṅaniŋ cĕṅkaṅṅaniŋ bayi wiyaripun botĕn laṅkuŋ wiyariŋ suṅunipun ménda. sasampunipun, abunawas lajĕŋ muñjuk ḍatĕŋ saŋ prabhu makatĕn : ḍuḥ gusti pupuṇḍèn kawula, kalilanana matur iŋ ṅarṣa daḷĕm, kintĕn kawula, kala pun sudagar aṅlahirakĕn nadaripun, namuŋ añariyosakĕn, biliḥ wiyariŋ suṅu ménda iṅkaŋ baḍé kapragat punika kĕdaḥ sacĕṅkaŋ. iŋ ṅriku tamtunipun botĕn kacariyosakĕn cĕṅkaṅanipun. iŋ sarèhniŋ iṅkaŋ dipunnadari punika jabaŋ bayi, dados cĕṅkaṅaniŋ jabaŋ bayi kados ugi sampun añĕkapi. iŋ ṅriki tĕtéla, biliḥ wiyariŋ suṅu ménda sampun aṅlaṅkuṅi tinimbaŋ cĕṅkaṅaniŋ bayi, dados ménda punika ugi sampun añĕkapi punapa nadaripun. miṛĕŋ aturipun abunawas wahu, sadaya tiyaŋ iṅkaŋ wontĕn iŋ ṅriku sami gumun manahipun, déné pun sudagar biṅahipun tanpa upami, abunawas ugi biṅaḥ, lajĕŋ kasukanan arta 100 riṅgit.

***************

11. tiyaŋ mlarat kaliyan balumbaŋ iṅkaŋ asṛĕp toyanipun.

iŋ nagari bahdad wontĕn satuṅgiliŋ sudagar sugiḥ, gaḍaḥ blumbaŋ iṅkaŋ toyanipun sakalaṅkuŋ asṛĕp. botĕn wontĕn tiyaŋ satuṅgal satuṅgala iṅkaŋ bĕtaḥ kuṅkum wontĕn iŋ saḷĕbĕtiŋ blumbaŋ punika, jalaran sakiŋ asṛĕpiŋ toyanipun.

nuju satuṅgiliŋ dintĕn sudagar wahu adamĕl sayĕmbara : sintĕn kémawon iṅkaŋ bĕtaḥ kuṅkum wontĕn iŋ blumbaŋ ṅriku laminipun sadalu, baḍé kasukanan arta kaṭahipun 10 riṅgit. kala punika lajĕŋ kaṭaḥ saṅĕt tiyaŋ iṅkaŋ sami aṅḷĕbĕti sayĕmbara wahu, anaṅiŋ botĕn wontĕn satuṅgal satuṅgala iṅkaŋ kacoṅgaḥ aṅlampahi.

anuju satuṅgiliŋ dintĕn wontĕn tiyaŋ ṅĕmis ḍatĕŋ iŋ griyanipun sudagar kasĕbut ṅiṅgil. saṛĕŋ sudagar sumĕṛĕp wontĕn tiyaŋ ṅĕmis ḍatĕŋ, lajĕŋ éṅgal éṅgal wicantĕn makatĕn : kisanak, dina niki kula botĕn bisa wèwèḥ napa napa, naṅiŋ nèk sampéyan bĕtaḥ kuṅkum iŋ blumbaŋ kula nika suwéné sawĕṅi, sampéyan bakal kula wèhi ḍuwit 10 riṅgit. waṅsulanipun waṅsulanipun tiyaŋ mlarat : kalilanana kula ñobi niṅali kadospundi asṛĕpiŋ toya, manawi kintĕn kintĕn kula bĕtaḥ, maṅké dalu baḍé kula lampahi. tiyaŋ ṅĕmis wahu lajĕŋ ḍatĕŋ blumbaŋ sarta ṅĕclupakĕn taṅanipun. sabibaripun punika, tiyaŋ miskin lajĕŋ amurugi maliḥ ḍatĕŋ sudagar saha añagahi dalunipun baḍé aṅḷĕbĕti sayĕmbaranipun, anaṅiŋ nĕḍa pamit mantuk rumiyin sumĕdya saṛĕmbag kaliyan iṅkaŋ èstri, pun sudaga ugi aṅlilani. sadumuginiŋ griya tiyaŋ mlarat wahu añariyosakĕn sayĕmbaranipun sudagar, sarta nĕḍa pamit baḍé aṅḷĕbĕti sayĕmbara wahu.

kacariyos, dalunipun kintĕn kintĕn bibar ṅisak, tiyaŋ mlarat wahu sampun añĕmpluŋ wontĕn iŋ blumbaŋ.

kintĕn kintĕn jam 12 dalu, sakiŋ asṛĕpiŋ toya, piyambakipun mèḥ botĕn bĕtaḥ aṅlajĕṅakĕn aṅgènipun kuṅkum wontĕn iŋ ṅriku, sarta lajĕŋ nĕnuwun ḍatĕŋ iṅkaŋ maha suci, mugi mugi sagĕda kiyat ṅantos dumuginipun éñjiŋ. dilalaḥ kṛĕsaniŋ allaḥ, rahosiŋ asṛĕp sagĕd suda. kintĕn kintĕn liṅsir dalu, anakipun ḍatĕŋ nuwèni, amargi kuwatos biliḥ bapakipun sampun tilar, jalaran sakiŋ asṛĕpiŋ toya. biṅahipun laré wahu tanpa upami, saṛĕŋ sumĕṛĕp biliḥ bapakipun takṣiḥ wilujĕŋ botĕn kiraŋ satuṅgal punapa. iṅkaŋ punika piyambakipun lajĕŋ damĕl bĕḍiyan wontĕn iŋ sacĕlakipun ṅriku, ṅriku, kaliyan anĕṅgani aṅgèniŋ bapakipun kuṅkum wontĕn iŋ balumbaŋ wahu ṅantos éñjiŋ.

saṛĕŋ sampun wañcinipun surya maḷĕṭèk, tiyaŋ mlarat wahu lajĕŋ mĕntas sakiŋ aṅgènipun kuṅkum saha lajĕŋ murugi pun sudagar, pṛĕlu nĕḍa épaḥ iṅkaŋ sampun kajaṅjèkakĕn, anaṅiŋ pun sudagar botĕn purun anĕtĕpi jaṅjinipun. jalaran iŋ sacĕlakipun ṅriku wontĕn bĕḍiyanipun iṅkaŋ sagĕd ambĕntèri tiyaŋ iṅkaŋ kuṅkum wahu. sanadyan tiyaŋ mlarat añariyosakĕn, biliḥ bĕḍiyaniŋ anakipun wahu botĕn aṅgaḍahi daya punapa punapa, anaṅiŋ pun sudagar mĕkṣa botĕn purun ambayar 10 riṅgit iṅkaŋ sampun kajaṅjèkakĕn punika.

kacariyos, sawaṅsulipun tiyaŋ mlarat sakiŋ griyaniŋ sudagar, samargi margi tansaḥ sasambat aṅaru ara, amargi rumahos kéṅiŋ apus. iŋ atasipun sadalu sampun krahos kasṛĕpĕn, wusananipun botĕn dipunbayar kados iṅkaŋ sampun kajaṅjèkakĕn, wĕwaḥ maliḥ nalaṅsanipun, déné pun sudagar anantaŋ nantaŋ, muriḥ tiyaŋ mlarat wahu alapura ḍatĕŋ paṅadilan, manawi sakintĕn botĕn narimaḥ. iṅkaŋ makatĕn punika, tiyaŋ mlarat wahu iṅgiḥ sayĕktos sowan ḍatĕŋ paṅadilan, pṛĕlu aṅlapurakĕn sadaya iṅkaŋ sampun kalampahan, anaṅiŋ paṅagĕṅiŋ paṅadilan botĕn karṣa pariŋ paṅadilan, malah tiyaŋ mlarat wahu dipunḷĕpatakĕn. makatĕn ugi paṅagĕŋ paṅagĕŋ sanèsipun, iṅkaŋ dipunsowani déniŋ tiyaŋ mlarat wahu, sadaya sami ṅḷĕpatakĕn ḍatĕŋ piyambakipun. kadospundi samaṅké rékadayanipun tiyaŋ mlarat wahu, sanadyan ta midĕra sapraja pisan, tamtunipun sadaya sadaya ugi botĕn baḍé purun suka paṅadilan. dilalaḥ karṣaniŋ allaḥ, kala samantĕn tiyaŋ mlarat kapĕṭuk kaliyan abunawas. saṛĕŋ pun abunawas sumĕṛĕp wontĕn tiyaŋ katiṅal saklaṅkuŋ prihatos, lajĕŋ éṅgal murugi sarta pitakèn makatĕn : lo, kisanak, dĕḷĕṅé sampéyan kok susaḥ baṅĕt, niku sababé mawon napa, bok sampéyan critakaké tĕŋ kula, nèk nèké kula bisa mituluṅi tĕŋ sampéyan.

miṛĕŋ pitakènipun abunawas, tiyaŋ mlarat wahu saklaṅkuŋ biṅahiŋ manahipun, sarta lajĕŋ ñariyosakĕn sadaya lalampahanipun, sakiŋ wiwitan dumuginiŋ puṅkasan. makatĕn ugi aṅgèniŋ sowan ḍatĕŋ paṅadilan saha paṅagĕŋ paṅagĕṅiŋ nagari, iṅkaŋ sami botĕn apariŋ paṅadilan malaḥ aṅḷĕpatakĕn, punika ugi botĕn kasupèn. miṛĕŋ cariyosipun tiyaŋ mlarat iṅkaŋ makatĕn wahu, pun abunawas botĕn kakilapan saha lajĕŋ ajaṅji sumĕdya baḍé amituluṅi. iŋ dintĕn sĕnèn tiyaŋ mlarat wahu kapuriḥ ḍatĕŋ iŋ griyanipun abunawas, lan namuŋ kapuriḥ aṅawasakĕn anawasakĕn sadaya solaḥ tiṅkahipun iŋ wĕkdal dintĕn kasĕbut ṅiṅgil. tiyaŋ mlarat añagahi kaṇṭi biṅahiŋ manaḥ.

kocapa pun abunawas, sapĕṅkĕripun tiyaŋ mlarat, lajĕŋ éṅgal sowan ḍatĕŋ saŋ prabhu, dumugi iŋ ṅriku saŋ prabhu kaḷĕṛĕs sawĕg ḷĕṅgaḥ siniwaka, abunawas éṅgal katimbalan saha lajĕŋ kadaṅu mĕṅgaḥ iŋ sĕdyanipun. abunawas matur saha ñĕmbah : ḍuḥ gusti pupuṇḍèn kawula, mugi kakilanana matur iŋ ṅarṣa daḷĕm, sampun pisan andadosakĕn duduka daḷĕm. sajatosipun, sowan kawula iŋ ṅarṣa daḷĕm punika, botĕn liya kawula namuŋ baḍé aṅaturi iŋ pañjĕnĕṅan daḷĕm, karṣaha tĕḍak iŋ griya kawula iŋ dintĕn sĕnèn ṅajĕŋ punika, sapṛĕlu añjĕnĕṅi punapa iṅkaŋ dados kajat kawula.

saŋ prabhu aṇḍaṅani mĕṅgaḥ iŋ panuwunanipun abunawas wahu.sasampunipun punika, abunawas lajĕŋ sowan ḍatĕŋ daḷĕmipun para paṅagĕŋ nagari saha paṅagĕṅiŋ paṅadilan, aṅaturi supados sadaya wahu iŋ dintĕn sĕnèn kasĕbut ṅiṅgil, karṣaha rawuḥ iŋ griyanipun pṛĕlu añjĕnĕṅi kajatipun. iṅkaŋ sinowanan sadaya sami añagahi.

kacariyos iŋ dintĕn sĕnèn iṅkaŋ sampun katamtokakĕn iŋ abunawas, éñjiŋ éñjiŋ bibar mlĕṭèkiŋ surya, saŋ prabhu harun al rasyid sampun jĕṅkar sakiŋ karaton baḍé tĕḍak ḍatĕŋ griyanipun abunawas. kala samantĕn para paṅagĕŋ nagari, paṅagĕṅiŋ paṅadilan saha para sudagar sampun sami ḷĕṅgaḥ satata wontĕn iŋ griyanipun abunawas. saṛĕŋ saŋ prabhu rawuḥ, sadaya iṅkaŋ wontĕn iŋ ṅriku sami gita amĕṭukakĕn, makatĕn ugi pun abunawas. sasampunipun saŋ prabhu kaaturan ḷĕṅgaḥ, abunawas lajĕŋ ñuwun pamit mĕdal sakĕḍap, ambĕkta priyuk agĕŋ, iṅkaŋ nuntĕn kagantuṅakĕn wontĕn iŋ paṅiŋ wit agĕŋ, wontĕn iŋ saṅaṇḍapiŋ wit wahu abunawas lajĕŋ adamĕl latu.

kocapa sampun sawatawis daṅu saŋ prabhu ḷĕṅgaḥ wontĕn iŋ griyanipun abunawas, éwadéné dèrèŋ wontĕn sĕgahan punapa punapa iṅkaŋ kawĕdalakĕn. iṅkaŋ punika saŋ prabhu lajĕŋ animbali pun abunawas sarta kaḍawuhan makatĕn : hé, abunawas, kapriyé aṅgonmu olaḥ olaḥ, apa duruŋ matĕŋ.

aturipun pun abunawas : ḍuḥ, gusti, mugi karṣaha aṅĕntosi sakĕḍap.

miṛĕŋ aturipun abunawas makatĕn wahu, saŋ prabhu lajĕŋ kèndĕl saha aṅĕntosi kaṇṭi paṅgaliḥ sabar, anaṅiŋ ṅantos wañci bĕḍug sĕgahanipun tansaḥ botĕn kawĕdal wĕdalakĕn, iŋ maṅka kala samantĕn saŋ prabhu sampun karahos luwé, amila abunawas lajĕŋ éṅgal kaḍawuhan nimbali saha andaṅu bab wĕdaliŋ sĕgahan iṅkaŋ baḍé kahuñjukakĕn ḍatĕŋ saŋ prabhu. déné pun abunawas tansaḥ umatur, supados saŋ prabhu karṣaha aṅĕntosi sawatawis. saṛĕŋ pun abunawas mĕdal ḍatĕŋ jawi maliḥ, saŋ prabhu botĕn saronta ugi lajĕŋ tindak ḍatĕŋ jawi. saŋ prabhu saklaṅkuŋ ṅuṅun paṅgalihipun saṛĕŋ aṅuniṅani, biliḥ abunawas sawĕg aṅububi latu wontĕn iŋ saṅaṇḍapiŋ wit witan, déné priyuk agĕŋ gumantuŋ wontĕn iŋ ĕpaŋ ṅiṅgil. saŋ prabhu lajĕŋ andaṅu : hé, abunawas, lagi apa sira, dĕḷĕṅané tĕka répot maṅkono. abunawas umatur biliḥ sawĕg ocal ocal. saŋ prabhu saya laṅkuŋ ṅuṅun paṅgalihipun saha lajĕŋ amaṅgaliḥ, biliḥ abunawas samaṅké kéṅiŋ sasakit èṅĕtan. amargi sanajan urubiŋ latu wahu sawindu laminipun, sampun tamtu baraŋ iṅkaŋ kaholaḥ wahu botĕn sagĕd matĕŋ, jalaran sakiŋ tĕbihiŋ latu kaliyan baraŋ iṅkaŋ baḍé kaholaḥ. saŋ prabhu lajĕŋ andaṅu ḍatĕŋ pun abunawas, déné gaḍaḥ pokal iṅkaŋ kados makatĕn punika. abunawas lajĕŋ aṅaturakĕn sadaya lalampahanipun tiyaŋ miskin kaliyan sudagar sugiḥ iṅkaŋ aṅgaḍahi blumbaŋ iṅkaŋ asṛĕp toyanipun. sarta ugi kaaturakĕn prajaṅjiyanipun sudagar baḍé ñukani arta 10 riṅgit ḍatĕŋ tiyaŋ iṅkaŋ bĕtaḥ kuṅkum sadalu wontĕn iŋ blumbaṅipun, anaṅiŋ anaṅiŋ prajaṅjiyanipun sudagar wahu sandé, amargi anakipun tiyaŋ mlarat wahu adamĕl bĕḍiyan wontĕn iŋ sacĕlakiŋ blumbaŋ. salajĕṅipun, abunawas umatur makatĕn : ḍuḥ, gusti, mĕṅgaḥ rumahos kawula, dayanipun bĕḍiyaniŋ laré tumrap tiyaŋ iṅkaŋ kuṅkum wontĕn iŋ blumbaŋ punika, kados botĕn béda kaliyan latu tumrap priyuk iṅkaŋ kagantuŋ iŋ paṅiŋ wit punika, dados sampun dados wajibipun sudagar ambayar punapa iṅkaŋ sampun kajaṅjèkakĕn. miṛĕŋ aturipun abunawas, saŋ prabhu saklaṅkuŋ dukanipun, sudagar wahu lajĕŋ kaḍawuhan matrapi pahukuman saha anĕtĕpi punapa iṅkaŋ sampun kajaṅjèkakĕn, iṅgiḥ punika ambayar 10 riṅgit ḍatĕŋ tiyaŋ mlarat wahu.

******************

12. ḷĕmbunipun saŋ prabhu kawulaŋ ṅahos kuran déniŋ abunawas.

kacariyos, anuju satuṅgiliŋ dintĕn saŋ prabhu harun al rasyid utusan animbali pun abunawas. saṛĕŋ iṅkaŋ tinimbalan sampun sowan iŋ ṅarṣanipun saŋ prabhu, lajĕŋ kaḍawuhan makatĕn : hé, abunawas, andadèkna kawruhanira, mulané sira sun timbali ana iŋ ṅarṣaniṅsun, ṅarsaniṅsun, sira sun ḍawuhi mulaŋ ṅaji kuran maraŋ sapiniṅsun, déné yèn sapiniṅsun mahu sajĕroniŋ sawatara dina ora bisa ṅaji kuran, sira bakal iṅsun patrapi ukuman pati.

abunawas añagahi punapa ḍawuhipun saŋ prabhu, saha lajĕŋ ñuwun pamit mantuk kaṇṭi anuntun ḷĕmbu. sadumuginiŋ griya, ḷĕmbu wahu lajĕŋ kacañcaŋ wontĕn iŋ sawiṅkiṅiŋ griya sarana kataṅsulan saklaṅkuŋ kĕkaḥ, wasana lajĕŋ wiwit dipunpĕṇṭuṅi ṅantos satĕṅaḥ pĕjaḥ, sarta kakaṇṭénan pawicantĕnan makatĕn : punapa, punapa, punapa. iŋ salajĕṅipun padamĕlanipun abunawas sabĕn dintĕn botĕn liya namuŋ amĕṇṭuṅi ḷĕmbu wahu saha kaṇṭi añuwara kados iṅkaŋ sampun kasĕbut iŋ ṅiṅgil punika. saṛĕŋ sampun jaṅkĕp 14 dintĕn, saŋ prabhu utusan salaḥ satuṅgiliŋ abdi daḷĕm kaḍawuhan anitiprikṣa kawontĕnanipun abunawas, déné lajĕŋ botĕn naté sowan iŋ ṅarṣa nata. saṛĕŋ dumugi iŋ griyanipun abunawas, utusan wahu ñipati piyambak mĕṅgaḥ cara caranipun abunawas amulaŋ ṅahos kuran ḍatĕŋ ḷĕmbunipun saŋ prabhu. iṅkaŋ makatĕn punika andadosakĕn ṅuṅunipun utusan wahu, sarta lajĕŋ tuwuḥ wĕlasipun ḍatĕŋ ḷĕmbunipun saŋ prabhu, iṅkaŋ tansaḥ dipunpisakit déniŋ abunawas ṅantos satĕṅaḥ pĕjaḥ. utusan lajĕŋ waṅsul.

sadumuginiŋ ṅarṣanipun saŋ prabhu, utusan lajĕŋ ṅuñjukakĕn sadaya lalampahanipun abunawas. miṛĕŋ aturipun utusan wahu, saŋ prabhu saklaṅkuŋ ṅuṅun iŋ paṅgaliḥ, satĕmaḥ abunawas kaḍawuhan animbali.

saṛĕŋ abunawas sampun sowan iŋ ṅarṣa nata, lajĕŋ éṅgal kadaṅu punapa ḷĕmbunipun samaṅké sampun sagĕd ṅahos kuran. aturipun abunawas : sakĕḍik sakĕḍik iṅgiḥ sampun sagĕd.

saŋ prabhu andaṅu malih : hé, abunawas, mara caritakna maraŋ iṅsun muṅguḥ kaṛĕpira, déné miturut uñjuké utusan iṅsun, sapiniṅsun iku muŋ sira wulaṅi añuwara : punapa, punapa, ṅanti rambaḥ kapiŋ tĕlu.

abunawas ñĕmbaḥ sarwi muñjuk : ḍuḥ gusti pupuṇḍèn kawula, mĕṅgaḥ pikajĕṅanipun tĕtĕmbuṅan kawula : punapa, ṅantos rambaḥ kapiŋ tiga punika, sayĕktosipun abdi daḷĕm kawula punika, salajĕṅipun botĕn baḍé sagĕd sĕnĕŋ utawi tĕntṛĕm gĕsaŋ wontĕn iŋ alam doña punika, manawi salaḥ satuṅgalipun botĕn ḍawaḥ iŋ tiwas. mĕṅgaḥ pikajĕṅipun makatĕn : punapa ḷĕmbu punika iṅkaŋ pĕjaḥ, punapa abdi daḷĕm kawula iṅkaŋ kĕdaḥ kacabut ñawanipun, punapa malih : punapa pañjĕnĕṅan daḷĕm iṅkaŋ kĕdaḥ séda. manawi salaḥ satuṅgal botĕn wontĕn iṅkaŋ amaṅgiḥ tiwas, tamtunipun gĕsaŋ kawula tansaḥ baḍé nalaṅsa salami laminipun, amargi sanajan ṅantos dumugi iŋ dintĕn kiyamat, ḷĕmbu punika botĕn baḍé sagĕd ṅahos kuran.

saṛĕŋ saŋ prabhu miṛĕŋ uñjukipun abunawas iṅkaŋ makatĕn wahu, botĕn sagĕd aṅandika punapa punapa, wusana abunawas lajĕŋ kalilan mundur.

******************

13. abunawas kaliyan tiyaŋ yahudi.

anuju satuṅgiliŋ dintĕn, abunawas mlampaḥ mlampaḥ wontĕn iŋ pĕkĕn, wontĕn iŋ ṅriku sumĕṛĕp satuṅgiliŋ tiyaŋ saklaṅkuŋ mlarat, abunawas éṅgal murugi iŋ tiyaŋ mlarat wahu saha lajĕŋ wicantĕn makatĕn : kisanak, sampéyan niku ñambut gawé napa, tĕka mĕmĕlas tĕmĕn. iṅkaŋ tinakénan amaṅsuli : kula punika botĕn ñambut damĕl punapa punapa, kadospundi sagĕd kula ñambut damĕl, tiyaŋ kula botĕn gaḍaḥ arta sasèn sèna, iŋ maṅka tiyaŋ ñambut damĕl punika kĕdaḥ kaṇṭi pawitan arta. abunawas wicantĕn malih : kisanak, kula saguḥ suka pawitan tĕŋ sampéyan, aṅgĕré sampéyan gĕḷĕm jaṅji, salawas lawasé ṅaku sĕdulur tĕŋ kula.

miṛĕŋ wicantĕnipun abunawas wahu, tiyaŋ miskin saklaṅkuŋ biṅahipun biṅahipun saha lajĕŋ añagahi punapa iṅkaŋ dados prajaṅjiyanipun. sadumuginipun iŋ griya, abunawas wicantĕn kaliyan sémahipun makatĕn : biyaŋné, dina iki maraka pramèswari daḷĕm kaŋ kakasiḥ dèwi siti subahidaḥ, matura yèn mahu bĕṅi aku mati kĕdadak, kaŋ iku kowé bañjur ñuwuna ḍuwit slawat kaṅgo wragadé paṅuburku. iṅkaŋ èstri añagahi saha lajĕŋ paṅkat sumĕdya marak ḍatĕŋ kraton. sadumuginiŋ ṅarṣanipun pramèswari nata, sémahipun abunawas wahu lajĕŋ ñĕmbaḥ saha muñjuk sarwi naṅis : ḍuḥ gusti, mugi sampun pisan dados paṅgaliḥ daḷĕm, déné abdi daḷĕm kawula kumawani marak iŋ ṅarṣa daḷĕm dumrojog tanpa larapan. mĕṅgaḥ sayĕktosipun, sowan kawula punika, botĕn sanès jalaran sakiŋ ruwĕdiŋ manaḥ kawula, déné kala wahu dalu abdi daḷĕm pun abunawas tilar doña dadakan, iŋ maṅka pañjĕnĕṅan daḷĕm aṅuniṅani piyambak mĕṅgaḥ iŋ kamlaratanipun abdi daḷĕm kawula. sintĕn samaṅké iṅkaŋ baḍé mragadi paṅuburipun saha sintĕn iṅkaŋ baḍé añiḍĕkahi, amargi abdi daḷĕm kawula botĕn simpĕn arta babar pisan.

saṛĕŋ pramèswari nata miḍaṅĕt uñjukiŋ sémahipun abunawas iṅkaŋ makatĕn wahu, saklaṅkuŋ karanta ranta iŋ paṅgaliḥ, ḍawuhipun kaṇṭi aṅariḥ arih : wis ta mĕnĕṅa, aja sira bañjur bañjuraké aṅgonira naṅis, wis takdiré lakinira dipuṇḍut maraŋ paṅayunaniŋ paṅéran, aja pisan pisan sira taṅisi, muṇḍak mĕtĕŋ mĕtĕṅi kaŋ lagi lalaku. muṅguḥ wragad wragadiŋ paṅuburé utawa manèḥ slawaté, aja sira kuwatiraké, iṅsun kaŋ bakal amariṅi.

sasampunipun ṅandika makatĕn, saŋ dèwi nuntĕn lumĕbĕt iŋ kamar muṇḍut arta kaṭahipun 200 dirham, iṅkaŋ nuntĕn kapariṅakĕn ḍatĕŋ sémahipun pun abunawas, sarwi aṅandika makatĕn : iki ḍuwit 200 dirham tampanana, aṅgonĕn wragadiŋ paṅuburé lakinira.

sémahipun abunawas saklaṅkuŋ biṅaḥ manahipun kapariṅan arta samantĕn kaṭahipun wahu, sasampuniŋ arta katampi lajĕŋ kalilan mundur.

kacariyos, saṛĕŋ sémahipun abunawas sampun paṅkat baḍé marak pramèswariniŋ nata, abunawas iṅgiḥ lajĕŋ mĕdal sakiŋ griyanipun sumĕdya ṅaḍĕp iŋ saŋ prabhu harun al rasyid. sadumuginipun iŋ ṅarṣa nata, abunawas ñĕmbaḥ saha matur : ḍuḥ gusti pupuṇḍèn kawula, mugi sampun pisan andadosakĕn panarikiŋ kaḷĕpatan kawula, déné abdi daḷĕm kawula, kumawani sowan iŋ ṅarṣa daḷĕm, punika botĕn sanès, jalaran sakiŋ putĕkiŋ manaḥ kawula, amargi abdi daḷĕm kañca èstri wahu dalu tilar doña kaṇṭi kaṇṭi dadakan, iŋ maṅka abdi daḷĕm kawula botĕn gaḍaḥ simpĕnan arta babar pisan, iṅkaŋ minaṅka wragadiŋ paṅuburipun.

miṛĕŋ aturipun abunawas wahu, saŋ prabhu sanalika punika iṅgiḥ lajĕŋ aṅuniṅani mĕṅgaḥ iŋ sĕdyanipun abunawas, amila saŋ prabhu lajĕŋ éṅgal pariŋ arta kaṭahipun 200 dirham, saha abunawas lajĕŋ kalilan mundur. sasampunipun saŋ nata lajĕŋ kondur aṅaḍaton, pariŋ prikṣa ḍatĕŋ iṅkaŋ rayi saŋ pramèswari. paṅandikanipun saŋ nata ḍatĕŋ iṅkaŋ rayi : bok ratu, duruŋ suwé iki, abunawas ṅaḍĕp iŋ ṅarṣaniṅsun, ṅuñjuki prikṣa, yèn siŋ wadon mahu bĕṅi mati kĕdadak, sakiŋ wĕlas iṅsun, sanalika iku abunawas bañjur iṅsun pariṅi ḍuwit 200 dirham, supaya digawé wragad paṅuburé siŋ wadon wahu.

miṛĕŋ ḍawuhipun saŋ nata kados iŋ ṅiṅgil wahu, saŋ pramèswari saklaṅkuŋ ṅuṅun paṅgalihipun saha lajĕŋ matur makatĕn : sinuhun, paṅandika daḷĕm punika punapa botĕn kalintu, kados iṅkaŋ pĕjaḥ dédé sémahipun, naṅiŋ abunawas piyambak. dèrèŋ daṅu punika sémahipun mĕntas kula pariṅi arta 200 dirham, kaṅgé wragad paṅuburipun abunawas, iṅkaŋ pĕjaḥ wahu dalu.

saŋ nata ṅandika malih : ora, bok ratu, dudu abunawas, abunawas, siŋ mati, anaṅiŋ bojoné. abunawas mĕntas bahé ṅaḍĕp iŋ ṅarṣaniṅsun.

kala punika saŋ prabhu lan saŋ pramèswari lajĕŋ sami pṛĕdondi aṛĕbat ḷĕṛĕs. iŋ wusana saŋ nata lajĕŋ aṅandika makatĕn : bok ratu, kaya kaya bab iki, upama tansaḥ dipaduwa, ora bakal ana karampuṅané, mulané luwiḥ bĕcik utusan bahé mĕñaŋ omahé si abunawas, supaya bisa wĕruḥ kalayan yakin, sapa sabĕnĕré kaŋ mati kĕdadak mahu bĕṅi, apa abunawas, apa siŋ wadon.

saŋ nata lajĕŋ ḍawuḥ ḍatĕŋ satuṅgiliŋ abdi daḷĕm, supados nuwèni saha añatakakĕn ḍatĕŋ iŋ griyanipun abunawas, sintĕn sajatosipun iṅkaŋ pĕjaḥ, punapa iṅkaŋ èstri, punapa pun abunawas piyambak.

iṅkaŋ kahutus ugi lajĕŋ biḍal, sarta botĕn daṅu maliḥ iṅgiḥ lajĕŋ ṅaḍĕp wontĕn iŋ ṅarṣanipun saŋ nata, saha lajĕŋ muñjuk, biliḥ abunawas sasémahipun takṣiḥ gĕsaŋ sadaya.

saṛĕŋ miṛĕŋ aturipun abdi daḷĕm utusan, biliḥ abunawas saha sémahipun sadaya takṣiḥ gĕsaŋ, saŋ prabhu harun al rasyid sarta saŋ pramèswari saklaṅkuŋ ṅuṅun iŋ paṅgalihipun. mila sanalika punika abunawas lajĕŋ kaḍawuhan nimbali. saṛĕŋ abunawas sampun sowan wontĕn iŋ ṅarṣanipun ṅarṣanipun saŋ prabhu, ḍawuḥ paṅandikanipun saŋ nata : hé, abunawas, apa darunanira, déné sira kumawani aṅapusi maraŋ pañjĕṅan iṅsun lan pramèswariniṅsun. mara aturṇa kabèḥ maraŋ iṅsun, muṅguḥ kaŋ dadi kaṛĕpira.

abunawas añĕmbaḥ sarwi matur : ḍuḥ gusti pupuṇḍèn kawula, mugi mugi karṣaha pariŋ paṅapuntĕn ḍatĕŋ abdi daḷĕm kawula, déné abdi daḷĕm kawula kumawani aṅgaḍahi tiṅkaḥ iṅkaŋ botĕn prayogi wontĕn iŋ ṅarṣa daḷĕm iṅkaŋ sinuhun tuwin pramèswari daḷĕm. mĕṅgaḥ sabab sababipun botĕn sanès jaralan sakiŋ putĕkiŋ manaḥ kawula, amargi rintĕn kalayan dalu tansaḥ dipuntaṅisi déniŋ saḍèrèk kawula, iṅkaŋ saklaṅkuŋ aṅgèniŋ kĕpéṅin aṅlampahakĕn dagaŋ, anaṅiŋ botĕn gaḍaḥ arta pawitan. manawi abdi daḷĕm kawula matur iŋ ṅarṣa daḷĕm punapa ḷĕṛĕsipun, sampun tamtu pañjĕnĕṅan daḷĕm botĕn baḍé pariŋ arta pawitan ḍatĕŋ abdi daḷĕm saḍèrèk kawula wahu. amila abdi daḷĕm kawula lajĕŋ kumawani adamĕl uñjuk doracara iŋ ṅarṣa daḷĕm tuwin pramèswari daḷĕm, iṅgiḥ punika amargi sakiŋ saklaṅkuŋ wĕlas kawula ḍatĕŋ saḍèrèk kawula wahu. pramila pañuwun kawula iŋ ṅarṣa daḷĕm, mugi mugi pañjĕnĕṅan daḷĕm karṣaha apariŋ paṅapuntĕn ḍatĕŋ abdi daḷĕm kawula saha abdi daḷĕm sémaḥ kawula.

saŋ prabhu aṅandika : ya, abunawas, sapisan iki sun pariṅi pariṅi paṅapura, anaṅiŋ wĕliŋ iṅsun, aja pisan pisan tiṅkahira kaŋ maṅkono mahu sira piṇḍoni.

sasampunipun saŋ prabhu aṅandika makatĕn, abunawas lajĕŋ kalilan mundur. éñjiṅipun arta katampèkakĕn saḍèrèkipun iṅkaŋ mlarat wahu, sarwi wicantĕn makatĕn : kisanak, niki yatrané siŋ ĕmpun kula jaṅjèkaké tĕŋ sampéyan, sampéyan tampèni kaṅgé pawitan dagaŋ, poma siŋ ṅati ati, kula pujèkaké supaya yatrané niku bisaha saya tambaḥ tambaḥ. muṅguḥ sakiŋ pamaṅgiḥ kula, luwiḥ bĕcik sampéyan amoŋ dagaŋ tĕŋ nagari sanès mawon, jalaran iŋ ṅriki kados kados botĕn ontĕn paṅajĕŋ ajĕṅé sagĕd aṅsal kauntuṅan kaṭaḥ.

tiyaŋ mlarat kasbut iŋ ṅiṅgil saklaṅkuŋ biṅaḥ manahipun miṛĕŋ wicantĕnipun abunawas iṅkaŋ makatĕn wahu. sasampunipun arta katampénan, lan salaman sarta aṅlahirakĕn gĕṅiŋ panarimahipun, lajĕŋ nĕḍa pamit ḍatĕŋ abunawas sumĕdya biḍal sakiŋ nagari bahdad ṅriku. mĕṅgaḥ piwulaṅipun abunawas, supados lampaḥ dagaŋ ḍatĕŋ iŋ nagari sanès iṅgiḥ baḍé dipunlampahi.

kacariyos, saṛĕŋ sampun watawis nĕm utawi pituŋ wulan, wontĕn pawartos, biliḥ tiyaŋ mlarat iṅkaŋ aṅsal pawitan arta sakiŋ abunawas punika, aṅgèniŋ dadagaṅan dadagaṅan botĕn sagĕd sĕmpulur, malaḥ dados bobrok, baraŋ baraŋ iṅkaŋ sami dipunsambutakĕn, sami botĕn waṅsul, jalaran dipunkĕmplaŋ déniŋ titiyaŋ iṅkaŋ sami ñambut, déné baraŋ baraŋ iṅkaŋ wontĕn iŋ griya, sami dipuncoloŋ iŋ tiyaŋ. wusananipun tiyaŋ wahu lajĕŋ lumĕbĕt dados kulinipun tiyaŋ yahudi kaliyan aṅsal blañja. sadèrèṅipun, tiyaŋ yahudi pitakèn makatĕn : kisanak, sampéyan niku tiyaŋ sakiŋ pundi.

waṅsulanipun tiyaŋ miskin : kula punika tiyaŋ sakiŋ nagari sanès, mĕṅgaḥ iṅkaŋ suwahu kula punika aṅumbara mriki, adadagaṅan, anaṅiŋ aṅgèn kula dagaŋ wahu bobrok, baraŋ baraŋ iṅkaŋ kula sambutakĕn, botĕn sami waṅsul, iṅkaŋ kula simpĕn wontĕn iŋ griya sami dipuncoloŋ iŋ tiyaŋ, satĕmaḥ kula lajĕŋ ḍawaḥ kĕmlaratan, iṅkaŋ punika kula lajĕŋ kĕpĕkṣa ñuwun padamĕlan ḍatĕŋ sampéyan.

tiyaŋ yahudi wicantĕn malih : ĕṅgiḥ prayogi, sampéyan ñambut damĕl kaliḥ kula lan kula sukani blañja 6 rupiyaḥ sasaniné. tiyaŋ mlarat wahu ugi añagahi. tiyaŋ yahudi añambĕti malih : anaṅiŋ kula jaṅji tĕŋ sampéyan, nèk sampéyan mĕtu saka ṅomaḥ kula niki tanpa nĕḍa idin tĕŋ kula, sampéyan mĕṣṭi ambayar kĕrugiyaan tĕŋ kula, giḥ niku sarana dagiŋ sampéyan sakati. déné yèn kula botĕn ṅaṅgokaké ṅaṅgokaké tĕŋ sampéyan maliḥ, kula giḥ awèḥ kĕrugiyaan tĕŋ sampéyan sarana dagiŋ kula ḍéwé sakati.

tiyaŋ mlarat wahu ugi añagahi sadaya punapa iṅkaŋ sampun kajaṅjèkakĕn iŋ tiyaŋ yahudi, sarta dintĕn punika ugi lajĕŋ wiwit añambut damĕl. siyaŋ lan dalu tiyaŋ yahudi suka padamĕlan iṅkaŋ awrat awrat ḍatĕŋ tiyaŋ mlarat wahu, mĕṅgaḥ pikajĕṅipun, supados tiyaŋ mlarat punika botĕn krahos saha lajĕŋ nĕḍa mĕdal. saya daṅu padamĕlanipun saya wĕwaḥ kaṭaḥ, satĕmaḥ iṅgiḥ lajĕŋ botĕn kiyat anindakakĕn padamĕlanipun wahu sadaya, paṅunandikanipun : tinimbaŋ aku nindakaké pagawéyan kaŋ kaya maṅkéné kiyé, luwiḥ bĕcik aku añjaluk mĕtu bahé. nalika punika lajĕŋ pamit ḍatĕŋ tiyaŋ yahudi nĕḍa mĕdal. waṅsulanipun tiyaŋ yahudi : ajĕŋ mĕtu ĕṅgiḥ kĕna, muŋ mawon sampéyan kudu éliŋ tĕŋ jaṅji sampéyan. tiyaŋ mlarat awicantĕn : kula iṅgiḥ èṅĕt, anaṅiŋ kadospundi maliḥ, tiyaŋ kula rumahos botĕn kiyat aṅlampahi.

kala punika dagiṅiŋ tiyaŋ mlarat wahu lajĕŋ kahiris déniŋ tiyaŋ yahudi kaṭahipun sakatos. iŋ wusana tiyaŋ mlarat wahu kaṇṭi naṇḍaŋ sakit, lajĕŋ mĕdal sakiŋ griyanipun tiyaŋ yahudi. kintĕn kintĕn sawulan laminipun tiyaŋ wahu naṇḍaŋ sakit. sasampunipun mantun lajĕŋ paṅkat ṅupados padamĕlan, dilalaḥ karṣaniŋ allaḥ, wontĕn iŋ margi pinaṅgiḥ kaliyan abunawas. abunawas saklaṅkuŋ kagèt sumĕṛĕp warṇinipun tiyaŋ mlarat wahu, guwayanipun pucĕt saha badanipun kĕra saṅĕt. éṅgal éṅgal abunawas amurugi saha pitakèn makatĕn : hé, kisanak, napa sami wilujĕŋ, lan kados pundi aṅgèn sampéyan amoŋ dagaŋ. anaṅiŋ kula sawaŋ sawaŋ rahi sampéyan tĕka béda tĕmĕn kaliḥ riyin riyin, napa sampéyan sakit.

saṛĕŋ tiyaŋ miskin miṛĕŋ pitakènipun abunawas, kaliyan carocosan luhipun añariyosakĕn sadaya lalampahanipun sakiŋ wiwitan dumuginiŋ puṅkasan. abunawas saklaṅkuŋ ṅuṅun manahipun, déné wontĕn lalampahan iṅkaŋ kados makatĕn, paṅunandikanipun : jajal aku tak lumĕbu dadi kuliné woŋ yahudi, aku ora pati pati muliḥ yèn duruŋ maḷĕs ukum maraŋ woŋ yahudi mahu. sasampunipun aṅunandika makatĕn, lajĕŋ wicatĕn ḍatĕŋ tiyaŋ miskin : kisanak, ĕmpun andum slamĕt mawon, kula saniki ajĕŋ késaḥ tĕŋ griyané yahudi pṛĕlu maḷĕs ukum, muŋ mawon sampéyan ĕmpun késaḥ késaḥ, omaḥ kula sampéyan tĕṅga.

kacariyos, botĕn antawis daṅu lampahipun abunawas sampun dumugi iŋ griyanipun tiyaŋ yahudi saha lajĕṅ nĕmbuŋ kĕpéṅin lumĕbĕt dados kuli, sanalika punika iṅgiḥ lajĕŋ katampèn sarta kajaṅji kados prajaṅjiyanipun kaliyan tiyaŋ miskin. iŋ sakawit siyaŋ lan dalu aṅgèniŋ ñambut damĕl pun abunawas kaṇṭi tumĕmĕn, saha aṅsal aṅsalaniŋ padamĕlanipun iṅgiḥ murwat saṅĕt. anaṅiŋ saṛĕŋ sampun ḷĕt tigaŋ dintĕn, padamĕlanipun wiwit ṅĕmpraḥ, kados ta : kapuriḥ ambakar roti, saṛĕŋ sampun matĕŋ, botĕn kok lajĕŋ kasukakakĕn ḍatĕŋ bĕndaranipun, anaṅiŋ malaḥ lajĕŋ katĕḍa piyambak ṅantos tĕlas. saṛĕŋ tiyaŋ yahudi sumĕṛĕp tiṅkahipun abunawas iṅkaŋ makatĕn wahu, saklaṅkuŋ muriṅipun sarta lajĕŋ wicantĕn : hé, kuli, généa aṅgonmu ñambut gawé tĕka sakaṛĕp kaṛĕpmu ḍéwé bahé.

waṅsulanipun abunawas : pṛĕduli napa sampéyan tĕŋ pagawéyan kula, nèk sampéyan botĕn ṅaṅgokaké tĕŋ kula, kula maŋ usir mawon, anaṅiŋ sampéyan kudu éliŋ tĕŋ jaṅji sampéyan ḍéwé, giḥ niku : awèḥ tĕŋ kula dagiŋ sampéyan sakati.

miṛĕŋ waṅsulanipun abunawas kados iŋ ṅiṅgil wahu, tiyaŋ yahudi botĕn sagĕd wicantĕn maliḥ, ṅĕmuṅakĕn ḍĕḷĕg ḍĕḷĕg kémawon. iŋ batos ṅunandika makatĕn : luwiḥ bĕcik woŋ iki tak patènané bahé. wusana tiyaŋ yahudi lajĕŋ wicantĕn : hé, kuli, kowé aja pisan pisan wani wani maṅan sĕga iŋ kwali iki, yèn kowé ṅanti wani nĕrak laraṅanku iki, wis mĕṣṭi bakal tak patèni. abunawas iṅgiḥ añagahi punapa préntahipun tiyaŋ yahudi wahu. saṛĕŋ abunawas aṅgènipun ṅliwĕt sampun matĕŋ, kwalinipun dipunkorèk korèk ṅantos boloŋ, saha sĕkulipun lajĕŋ dipunpĕṇḍĕti mĕdal sakiŋ boloṅaniŋ kwali. saṛĕŋ tiyaŋ yahudi sumĕṛĕp pokaliŋ kulinipun iṅkaŋ makatĕn wahu, saklaṅkuŋ gumun manahipun, iŋ batos aṅgagas makatĕn : salawasé aku amblañja uwoŋ, duruŋ tahu aku nĕmoni woŋ kaŋ kaya mĕṅkéné iki. anaṅiŋ kapriyé manèḥ rékadayaku. upamané woŋ iki tak usira wis mĕṣṭi aku bakal kélaṅan dagiṅku sakati. luwiḥ bĕcik woŋ iki tak patènané, manawa kĕbĕnĕr turu.

sasampunipun aṅgagas makatĕn, sadaya sĕdyanipun lajĕŋ kacariyosakĕn ḍatĕŋ iṅkaŋ èstri. dilalaḥ karṣaniŋ allaḥ, ṛĕmbagipun tiyaŋ yahudi kaliyan iṅkaŋ èstri wahu kapiṛĕŋ déniŋ pun abunawas. saṛĕŋ sampun dalu, abunawas éṭok éṭok mapan tiḷĕm. makatĕn ugi pun yahudi saha sémahipun iṅgiḥ lajĕŋ mapan tiḷĕm, sĕdyanipun baḍé aṅĕntosi manawi pun abunawas sampun kĕpatos aṅgènipun tiḷĕm, nuntĕn baḍé kapṛĕjaya. dumadakan tiyaŋ yahudi sasémahipun wahu lajĕŋ sami tiḷĕm kĕpatos piyambak.

saṛĕŋ abunawas sumĕṛĕp biliḥ kaliḥ kalihipun aṅgèniŋ tiḷĕm sami kĕpatos, éṅgal lumĕbĕt iŋ kamaripun yahudi, sémahipun yahudi lajĕŋ kapiṇḍaḥ ḍatĕŋ papan patiḷĕmanipun abunawas, sasampunipun, tiyaŋ yahudi nuntĕn dipungugaḥ. tiyaŋ yahudi botĕn ñana, biliḥ iṅkaŋ aṅgugaḥ punika tiyaŋ sanès, kinintĕn manawi sémahipun piyambak, amila lajĕŋ grégaḥ taṅi sakiŋ patiḷĕmanipun saha lajĕŋ tĕrus lumĕbĕt iŋ kamaripun abunawas. saṛĕŋ wontĕn iŋ ṅriku sumĕṛĕp tiyaŋ aṅglugur tiḷĕm, kakintĕn yèn punika kulinipun, satĕmaḥ lajĕŋ pinĕjahan. sasampunipun lajĕŋ waṅsul ḍatĕŋ papan patiḷĕmanipun piyambak maliḥ, iŋ batos saklaṅkuŋ ayĕm, déné kulinipun iṅkaŋ ṅrèṅkèl wahu sampun pinĕjahan, sarta botĕn pisan pisan ñana, biliḥ iṅkaŋ dipunpṛĕjaya punika sémahipun piyambak.

éñjiṅipun, abunawas amĕṅaṅgé cara tiyaŋ yahudi, késaḥ aṅaḍĕp saŋ nata, saṛĕŋ dumugi iŋ ṅarṣaniŋ nata, saŋ prabhu kaḷĕṛĕs sawĕg ḷĕṅgaḥ siniwaka, kaaḍĕp iŋ para mantri bupati saha wadyabala sadaya. saṛĕŋ saŋ nata uniṅa ḍatĕŋ abunawas, abunawas éṅgal katimbalan majĕŋ saha kaḍawuhan matur mĕṅgaḥ sĕdyanipun, déné daya daya aṅaḍĕp saŋ nata.

abunawas umatur sarwi añĕmbah : ḍuḥ gusti pupuṇḍèn kawula, mugi sampun pisan andadosakĕn duka daḷĕm, déné abdi daḷĕm kawula kumawani aṅaḍĕp iŋ ṅarṣa daḷĕm dumrojog tanpa larapan. mĕṅgaḥ sĕdya kawula punika botĕn sanès namuŋ baḍé ṅuñjuki uniṅa mĕṅgaḥ tiṅkahipun abdi daḷĕm bapak kawula rikala wahu dalu. déné sampun purun amĕjahi abdi daḷĕm biyuŋ kawula, iṅkaŋ botĕn aṅgaḍahi dosa punapa punapa.

saṛĕŋ saŋ prabhu miṛĕŋ aturipun abunawas kados iṅkaŋ kasbut iŋ ṅiṅgil wahu, sanalika lajĕŋ aṇḍawuhakĕn baḍé tĕḍak iŋ griyanipun tiyaŋ yahudi. kala tiyaŋ yahudi miṛĕŋ, biliḥ saŋ prabhu baḍé tĕḍak ḍatĕŋ griyanipun, sanalika punika lajĕŋ miruda sakiŋ ṅriku sumĕdya késaḥ sapurug purug.

kacariyos, saṛĕŋ saŋ prabhu tĕḍak iŋ griyanipun tiyaŋ yahudi, iŋ ṅriku uniṅa, biliḥ tiyaŋ yahudi wahu sampun miruda, wusana lajĕŋ amirṣani ḍatĕŋ para paṇḍèrèkipun sadaya, ḍawuḥ paṅandikanipun : hé, abdiniṅsun kabèḥ, andadèkna kawruhanira, iŋ sarèhniŋ sahiki tétéla yèn siŋ duwé omaḥ iki wis miruda saka kéné, luwiḥ bĕcik baraŋ darbèké dilélaŋ kabèḥ. miṛĕŋ paṅandikanipun saŋ prabhu iṅkaŋ makatĕn wahu, abunawas lajĕŋ umatur sarwi ñĕmbah : ḍuḥ, gusti pupuṇḍèn kawula, sadaya ḍawuḥ daḷĕm kawula aṇḍèrèk.

sasampunipun makatĕn, saŋ prabhu lajĕŋ ḍawuḥ añjagi griya punika, sarta aṇḍawuhi salaḥ satuṅgiliŋ abdi daḷĕm mantri aṅuṅĕlakĕng bĕṇḍé, minaṅka tĕṅaranipun baḍé ṅawontĕnakĕn lélaŋ, iŋ wusana saŋ prabhu lajĕŋ kondur ṅaḍaton.

éñjiṅipun kaṭaḥ titiyaŋ iṅkaŋ sami ḍatĕŋ iŋ griyanipun tiyaŋ yahudi. makatĕn ugi saŋ prabhu iṅgiḥ tĕḍak añjĕnĕṅi lélaṅipun, wasana lajĕŋ ṅandika makatĕn : hé, para kawulaniṅsun kabèḥ, sapa siŋ sumĕdya ṅlélaŋ omaḥ iki lan sahisiné. abunawas kala punika lajĕŋ añakĕti saŋ prabhu saha matur : ḍuḥ gusti, mugi abdi daḷĕm kawula kakilanana matur, paku iṅkaŋ kawula tañcĕbakĕn iŋ témbok punika, sampun dipunkatutakĕn kalélaŋ. saŋ prabhu ugi añagahi.

kacariyos, puṅkasaniŋ lélaṅan iṅkaŋ numbas griya sahisinipun, iṅgiḥ punika satuṅgiliŋ sudagar yahudi, ṛĕgi 3000 riṅgit. ḷĕt watawis dintĕn tiyaŋ yahudi iṅkaŋ numbas griya wahu, sumĕdya adamĕl karaméan agĕŋ agĕṅan sarana añĕḍahi kañca kañcanipun sadaya. saṛĕŋ abunawas miṛĕŋ sĕdyanipun tiyaŋ yahudi wahu, éṅgal éṅgal piyambakipun lajĕŋ lumĕbĕt iŋ griya ṅriku, sarta lajĕŋ aṅgantuṅakĕn sawarṇiniŋ baṭaŋ sato kéwan wontĕn iŋ paku iṅkaŋ katañcĕbakĕn iŋ témbok kasbut ṅiṅgil. saṛĕŋ tiyaŋ yahudi iṅkaŋ gaḍaḥ griya sumĕṛĕp solaḥ tiṅkahipun abunawas iṅkaŋ makatĕn punika sĕmu kagèt, wicantĕnipun : hé, kisanak, andadèkaké gumuniŋ ati kula, déné sampéyan duwé tiṅkaḥ siŋ mĕkotĕn niku, nèk paṅgawé sampéyan niku kula nĕṅaké mawon, tamtu kula bakal olèḥ cacadan saka kañca kañca kula, mulané yèn sampéyan rujuk, paku niku sampéyan copot mawon, pintĕn karugiyan sampéyan mĕṣṭi bakal kula bayar. abunawas iṅgiḥ añagahi, anaṅiŋ manawi sudagar yahudi wahu purun ambayar arta kaṭahipun 3000 riṅgit. sanajan panĕḍanipun abunawas wahu, kéṅiŋ kawastanan botĕn murwat, éwa samantĕn sakiŋ kuwatosipun manawi iŋ tĕmbé baḍé kaliṅsĕman agĕŋ, sudagar yahudi wahu iṅgiḥ lajĕŋ kĕpĕkṣa ñukani pintĕn panĕḍanipun abunawas. paku saha baṭaŋ iṅkaŋ kagantuṅakĕn iŋ ṅriku kaḷĕkṣanan kabĕkta késaḥ sakiŋ griku déniŋ abunawas. wusana abunawas kaṇṭi sĕnĕṅiŋ manaḥ lajĕŋ mantuk ḍatĕŋ iŋ nagari bahdad. saṛĕŋ dumugi iŋ griyanipun, abunawas lajĕŋ añĕḍahi sadaya kañca kañcanipun sumĕdya kaajak sĕnĕŋ sĕnĕŋ, saha ambagi kahuntuṅanipun ḍatĕŋ sawĕnèhiŋ tiyaŋ pĕkir miskin.

**********

14. saŋ prabhu harun al rasyid dipuntĕmpiliŋ déniŋ tiyaŋ yahudi.

anuju satuṅgiliŋ dintĕn, abunawas mlampaḥ mlampaḥ iŋ pakampuṅan yahudi saḷĕbĕtipun kiṭa bahdad. salajĕṅipun nuntĕn kampir wontĕn iŋ griyanipun salaḥ satuṅgiliŋ mitranipun tiyaŋ yahudi, iṅkaŋ kala punika kaḷĕṛĕs sawĕg tṛĕbaṅan saha ambĕkṣa gambus. sasampunipun uluk salam saha kaacaran ḷĕṅgaḥ, abunawas lajĕŋ kasukanan kĕcapi saha nuntĕn kapuriḥ miwiti ṅuṅalakĕn kĕcapi. abunawas aṅlampahi punapa pakènipun iṅkaŋ gaḍaḥ griya, sasampunipun lajĕŋ kapuriḥ jojogédan, iṅgiḥ lajĕŋ dipunlampahi. iŋ wusana iṅkaŋ gaḍaḥ griya nuntĕn akèn ṅĕdalakĕn sĕgahan uñjuk uñjukan kopi. kala punika abunawas aṅaṅkat caṅkiripun sumĕdya ṅombé wédaṅipun, botĕn kaṇṭi sabawa maliḥ abunawas ujug ujug dipuntĕmpiliŋ déniŋ iṅkaŋ gaḍaḥ griya : kĕplak. abunawas saklaṅkuŋ kagèt sumĕṛĕp patrapipun iṅkaŋ gaḍaḥ griya makatĕn wahu, iŋ batos sĕbutipun aṇḍriṇḍril : lakhahula walakuwata ilabilahil aliyul alim. éwadéné abunawas iṅgiḥ mĕkṣa kèndĕl kémawon. saṛĕŋ baḍé miwiti ṅombé wédaṅipun maliḥ, iṅgiḥ lajĕŋ dipuntĕmpiliŋ maliḥ déniŋ iṅkaŋ gaḍah griya : kĕplak. iŋ batos abunawas muṅĕl makatĕn : gandrik, putuné ki agĕŋ séla. cĕkakipun iŋ dalu punika abunawas kĕṛĕp saṅĕt nampi tĕmpiliṅan sakiŋ iṅkaŋ gaḍaḥ griya, éwadéné iṅgiḥ kèndĕl kémawon, sanajan iŋ batos warṇi warṇi paṅaṅluhipun, kados ta : idug busèt, utawi : alalalalaḥ. kĕkaṭahĕn upami kacariyosna sadaya kadospundi paṅaṅluhipun abunawas kala punika. sasampunipun rampuŋ aṅgènipun sami bĕkṣan gambus, abunawas lajĕŋ pamit mantuk. saḷĕbĕtipun lumampaḥ abunawas tansaḥ aṅgagas iṅkaŋ sampun kalampahan wahu, paṅunandikanipun : asṭahfirlahhal aẓim, tĕka aṅgumunaké tĕmĕnan, iṅatasé iŋ nagara bahdad kéné, kok ana woŋ siŋ duwé pokal maṅkono. hĕm, nĕmpiliṅi woŋ kaṭik sagĕḷĕmé, muṅguḥ kaya maṅkono kuwi ora wajib kok bañjur diĕnĕṅaké bahé, wis mĕṣṭi saya bakal andadra. anaṅiŋ kapriyé rékadayaku bisané ṅajar woŋ yahudi mahu. é, laḥ dalaḥ, nĕmu akal sahikiné aku. cĕkakané ora pṛĕlu tak kaṇḍakaké, woŋ yahudi iki sida ṛĕmuk. kala punika abunawas dumugi iŋ griyanipun.

éñjiṅipun, abunawas éṅgal sowan ḍatĕŋ kraton, saṛĕŋ dumugi iŋ ṅarṣanipun saŋ prabhu harun al rasyid, abunawas abunawas matur sarwi ñĕmbah : ḍuḥ gusti, mugi kakilanana kawula matur iŋ ṅarṣa daḷĕm, salaminipun kawula gĕsaŋ wontĕn iŋ doña punika, kawula dèrèŋ naté sumĕṛĕp tĕtiṅalan iṅkaŋ sahé saha ṅanèḥ anèhi kados iṅkaŋ kawula tiṅali kala wiṅi sontĕn wontĕn iŋ pakampuṅan yahudi. déné manawi pañjĕnĕṅan daḷĕm sumĕdya tĕḍak amirṣani, iṅgiḥ sagĕd, anaṅiŋ botĕn kéṅiŋ kaḍèrèkakĕn para abdi daḷĕm, kajawi kawula piyambak iṅkaŋ baḍé aṇḍèrèkakĕn, lan pañjĕnĕṅan daḷĕm kĕdaḥ aṅĕṅagĕm kadosdéné santri limraḥ kémawon.

ḍawuhipun saŋ prabhu : ya bĕcik, muŋ poma, yèn sira wani ṅapusi maraŋ iṅsun kaya siŋ uwis uwis, wis mĕṣṭi sira bakal iṅsun patrapi ukum pati.

kacariyos, sontĕnipun saŋ prabhu harun al rasyid kaḍèrèkakĕn déniŋ abunawas tĕḍak iŋ pakampuṅan yahudi, pṛĕlu baḍé añjĕnĕṅi titiṅalan iṅkaŋ ṅanèḥ anèhi kadosdéné iṅkaŋ kaaturakĕn déniŋ abunawas. kaḷĕṛĕsan, kala punika iŋ griyanipun tiyaŋ yahudi, iṅkaŋ nĕmpiliṅi abunawas dalunipun iṅkaŋ kapĕṅkĕr, ugi sami tṛĕbaṅan maliḥ. saṛĕŋ saŋ prabhu lan abunawas sami uluk salam, sakala punika iṅgiḥ lajĕŋ kaaturan lumĕbĕt saha kaaturan ḷĕṅgaḥ. botĕn antawis daṅu saŋ prabhu lajĕŋ dipuncahosi kĕcapi saha nuntĕn kaaturan miwiti ṅuṅalakĕn kĕcapinipun. saŋ prabhu iṅgiḥ lajĕŋ aṅlampahi punapa pakènipun tiyaŋ yahudi wahu. mĕṅgahiŋ tiyaŋ yahudi saklaṅkuŋ biṅaḥ manahipun amiṛĕṅakĕn cara paṅuṅĕliŋ kĕcapi saŋ prabhu, amargi sakiŋ sakéca saha aṅlaṅutiŋ gĕṇḍiŋ gĕṇḍiŋ iṅkaŋ katĕmbaṅakĕn déniŋ saŋ prabhu. sasampunipun, saŋ prabhu lajĕŋ kaaturan bĕkṣa, anaṅiŋ saŋ prabhu botĕn karṣa ṅlampahi, amargi rumahos kawratĕn déniŋ sariranipun ḷĕma. sanalika punika tiyaŋ yahudi lajĕŋ naṅani saŋ prabhu : blaŋ tak, blaŋ tak, (lo, punika swaranipun kala saŋ prabhu dipuntĕmpiliŋ iŋ tiyaŋ yahudi, déné swaraniŋ kĕṇḍaŋ bléndéran bañumasan), saŋ prabhu saṅĕt duka saha ṅuṅun iṅkaŋ galiḥ, aṅuniṅani patrapiŋ tiyaŋ yahudi iṅkaŋ makatĕn wahu. anaṅiŋ sarèhniŋ saŋ prabhu kala punika rumahos piyambakan, amila iṅgiḥ lajĕŋ kèndĕl kémawon. botĕn antawis daṅu uñjuk uñjukan wédaŋ kawĕdalakĕn. iŋ wĕkdal punika abunawas gḷĕnĕs nĕḍa pamit mantuk, iṅkaŋ punika saŋ prabhu wontĕn iŋ ṅriku saya piyambakan. iŋ ṅriki botĕn pṛĕlu kacariyosakĕn maliḥ, rambaḥ kapiŋ pintĕn saŋ prabhu dipuntĕmpiliṅi déniŋ tiyaŋ wahu, éwa samantĕn sarèhniŋ namuŋ ijèn, amila iṅgiḥ kèndĕl kémawon, naṅiŋ iŋ saḷĕbĕtipun paṅgaliḥ, saṅĕt dukanipun ḍatĕŋ abunawas, déné tĕka cidra maliḥ ḍatĕŋ saŋ nata. saṛĕŋ saŋ prabhu sampun kondur iŋ karaton maliḥ, éñjiṅipun abunawas éṅgal kaḍawuhan nimbali, saṛĕŋ pun abunawas sampun ṅaḍĕp wontĕn iŋ ṅarṣa nata, kalaṅkuŋ laṅkuŋ dukanipun saŋ prabhu. ḍawuḥ paṅandikanipun : pantĕs baṅĕt pratiṅkahira tumrap iṅsun, déné sira wis laku cidra maraŋ iṅsun manèḥ.

abunawas matur sarwi ñĕmbah : ḍuḥ gusti pupuṇḍèn kawula, mugi kakilanana matur iŋ ṅarṣa daḷĕm, sayĕktosipun botĕn ṅĕmuṅakĕn pañjĕnĕṅan daḷĕm piyambak iṅkaŋ sampun dipuntaṅani déniŋ tiyaŋ yahudi wahu, sanajan abdi daḷĕm kawula lan tiyaŋ sanès sanèsipun ugi makatĕn. upami kawula aṅuñjuki uniṅa iŋ ṅarṣa daḷĕm mĕṅgaḥ tiṅkahipun tiyaŋ yahudi iṅkaŋ kados kéwan wahu, tamtunipun pañjĕnĕṅan daḷĕm botĕn baḍé karṣa pitados. manawi tiṅkaḥ iṅkaŋ makatĕn wahu kakèndĕlna kémawon, sampun tamtu baḍé botĕn wontĕn karampuṅanipun, iŋ maṅka nata binaṭara punika kĕdaḥ tansaḥ sagĕd aṅuniṅani solaḥ tiṅkahiŋ para kawulanipun sadaya.

miṛĕŋ aturipun abunawas iṅkaŋ makatĕn wahu, saŋ prabhu lajĕŋ kèndĕl sawatawis. sasampunipun lajĕŋ utusan animbali tiyaŋ yahudi iṅkaŋ dĕkṣura punika. saṛĕŋ tiyaŋ yahudi aṅaḍĕp lajĕŋ anampi dĕduka kaṭaḥ saha kapatrapan ukuman iṅkaŋ awrat, déné pun abunawas lajĕŋ kalilan mundur.

 15. sima iṅkaŋ ajéṅgot.

 

jalaran sakiŋ pandamĕlipun pun abunawas kados iṅkaŋ sampun kacariyosakĕn iŋ ṅiṅgil, saŋ prabhu harun al rasyid paṅgalihipun tansaḥ ṅigit igit ḍatĕŋ abunawas, amila saŋ prabhu iṅgiḥ tansaḥ ṅupados rékadaya baḍé aṇḍawahakĕn ukum pĕjaḥ ḍatĕŋ abunawas wahu.

nuju satuṅgiliŋ dintĕn, abunawas tinimbalan ḍatĕŋ kaḍaton, saha kaḍawuhan iŋ saŋ nata makatĕn : é, abunawas, andadèkna kawruhanira, jĕnĕŋ sira iṅsun timbali ana ṅarṣaniṅsun, sira aṛĕp iṅsun utus golèk macan siŋ ajéṅgot, poma, siŋ ṅanti olèḥ. yèn ora olèḥ, sira bakal iṅsun ukum pati.

miṛĕŋ ḍawuhiŋ nata iṅkaŋ makatĕn wahu, abunawas aṅunandika makatĕn : hĕm, ana ana bahé rékadayané saŋ prabhu aṅgoné aṛĕp ñowanaké aku ñaŋ simbaḥ malahékat jabarahil. ana uwoŋ tĕka diḍawuhi golèk macan siŋ jéṅgot, ĕmbok iya ḍawuḥ golèk macan siŋ bisa maṅkur gègèr soré pisan, dadi wis karuwan. éwadéné, mèn, tak saguhané bahé. abunawas lajĕŋ muñjuk : nuwun iṅgiḥ, sinuwun, punapa ḍawuḥ daḷĕm baḍé kawula èstokakĕn. naṅiŋ kawula ñuwun inaḥ iŋ saḷĕbĕtipun woluŋ dintĕn.

saŋ prabhu ugi maṛĕṅakĕn, lan abunawas nuntĕn kapaṛĕŋ mundur sakiŋ pasowanan.

sadumuginipun iŋ griya, abunawas kéṅkénan ṅundaŋ tukaŋ kajĕŋ sakawan, iṅkaŋ kapuriḥ andamĕlakĕn kraṅkèŋ sima. saḷĕbĕtipun tigaŋ dintĕn kraṅkèṅipun sagĕd rampuŋ. sasampunipun, abunawas lajĕŋ mĕṇḍĕt gĕlaran sĕmbahyaṅan baḍé kabĕkta ḍatĕŋ laṅgar, wicantĕnipun ḍatĕŋ iṅkaŋ èstri : ḍi, aku aṛĕp añjaluk pituluṅanmu, naṅiŋ wĕliṅku, aja pisan pisan ṅanti luput, mulané sapisan iki aṅgonmu ñaṇḍaŋ maṅaṅgo, kudu èkṣĕtraḥ, pĕṅĕn, tĕgĕsé : aṅgonmu pupuran aja narima pupur cṛĕbon, naṅiŋ iya kudu pupur wĕton tukon laraŋ, siŋ ambuné mĕrit kahé. aṭi aṭimu iya kudu kok tata siŋ nècis, cikbèn saṭiṭik saṭiṭik rada ṅèmpĕri sri paṅguṅiŋ satambul. maṅkono uga aṅgonmu tapihan, kudu siŋ siṅsĕt sarta siŋ aṇḍaṇḍiŋ, cikbèn lakuné bisa : sĕṅklik, sĕṅklik, ṅono kahé  .

iṅkaŋ èstri maṅsuli kaṇṭi ñĕṅol : wiyaḥ, kaṭik kaya prawan siŋ aṛĕp ditontoni, sĕmaŋ kudu dikayaŋ aṅgoné dandan.

abunawas awicantĕn malih : sabar, sabar, nèk ana woŋ lanaŋ lagi ṅomoŋ kuwi, bok aja ujug ujug nrambul bahé, kaṭik ṅanti kaya ñoñaḥ mĕṅkono. aṅgonku akon ñaŋ kowé supaya macak gajaḥ mahu, rak iya ana kaṛĕpé siŋ pañcèn wigati tĕmĕnan, yahiku : supaya aja ṅanti luput aṅgonmu aṛĕp nuluṅi ñaŋ aku, sabab yèn ṅanti mlèsèd pituluṅanmu, kowé rak kalakon bisa dadi raṇḍa tĕmĕnan. cĕkaké carané aṅgonmu kudu nuluṅi aku iki maṅkéné : kowé sahiki ñaṅa ṅomaḥ bahé, aja luṅa luṅa. mĕṅko yèn ana woŋ jéṅgot tĕka mréné, bañjur ampirṇa lan jakĕn omoŋ omoṅan. patrapmu ñaŋ woŋ mahu sabisa bisa iya kudu koluwĕs luwĕsaké, kogandĕs gandĕsaké, lan kokèwĕs kèwĕsaké, cikbèn atiné kana kuwi krasa mak : sir, sir, ṅono kahé. niŋ poma, patrapmu kabèḥ mahu muŋ lahir bahé, lo, aja bañjur koḷĕbokaké ṅati, mĕṅko rak ṅrusak agama jĕnĕṅané. déné yèn kowé mĕṅko kruṅu aku noṭok lawaŋ, woŋ mahu tumuli konĕn lumĕbu iŋ kraṅkèŋ kono.

iṅkaŋ èstri añaṅahi. abunawas lajĕŋ késaḥ ḍatĕŋ laṅgar paṅulon iŋ nagari ṅriku. saṛĕŋ sampun dumugi iŋ laṅgar, abunawas uluk salam ḍatĕŋ kyayi paṅulu, saha lajĕŋ sĕmbahhyaŋ. sasampunipun sĕmbahyaŋ lajĕŋ ṛĕṛĕmbagan kaliyan kyayi paṅulu.

kyayi paṅulu wicantĕn ḍatĕŋ abunawas : lo, hla kok kowé, abunawas. kowé kuwi aṛĕp mĕñaŋ ṅĕndi, sajakmu kok rada mĕmpĕŋ mĕṅkono, lan généa kowé wis lawas tĕmĕn ora tahu sĕmbahyaŋ mréné.

abunawas réwa réwa naṇḍaŋ susaḥ, lan aṅgènipun maṅsuli, suwaranipun dipunpĕḍot pĕḍot sajak mĕlasasih : ku  ku kula rumahos isin,  ba  baḍé ṅa  ṅaturakĕn kawontĕnan ku  kula punika. naṅiŋ ma ma  manawi botĕn ḍa  ḍatĕŋ pañjĕnĕŋ nĕŋ  ṅan, gèk ḍa  ḍa  tĕŋ sintĕn ma  ma  liḥ, iṅkaŋ ku  ku  la waduli prakawis ku  kula punika. sahèstunipun ku  ku  la punika mĕntas pa  ba  bu, é, nas, pabĕn kaliyan bojo ku  kula, mila kula aras arasĕn mantuk ḍatĕŋ griya kula.

kyayi paṅulu iṅkaŋ sajatosipun sampun lami aṅgènipun kayuṅyun ḍatĕŋ sémahipun abunawas, iŋ batos biṅaḥ miṛĕŋ wicantĕnipun abunawas iṅkaŋ makatĕn wahu, saha lajĕŋ aṅunandika makatĕn : it, hla dalaḥ, bakal bisa kalakon aṅgoné atiku tansaḥ, gĕḍuṅglaŋ, gĕḍuṅglèŋ, ñaŋ bojoné abunawas iki. mèn, abunawas tak ĕṇḍĕgé  naŋ kéné ḍisik, lan aku tumuli tak sañja ñaŋ omahé. sapa wĕruḥ, yèn bojoné tak tari aṛĕp tak ĕpèk, bañjur éṅgal éṅgal maṅsuli : ĕṅgiḥ, ĕṅgiḥ, mas paṅulu. sasampunipun aṅunandika makatĕn, lajĕŋ cariyos ḍatĕŋ abunawas : woŋ jĕjoḍoan kuwi bok aja sok ḍĕmĕn padu, éwadéné iya lèlèḥ lèlèha kono ḍisik, cikbèn atimu bisa tĕntṛĕm manèḥ. aku aṛĕp pṛĕlu muliḥ saḍéla, kowé kèriya kènè ḍisik, mĕṅko ṅomahku kana tak koné ṅirim ñaŋ kowé : wédaŋ sapacitané pisan.

sasampunipun wicantĕn makatĕn, kyayi paṅulu lajĕŋ késaḥ, botĕn mantuk ḍatĕŋ griyanipun, naṅiŋ malaḥ ḍatĕŋ griyanipun abunawas. sadumuginipun iŋ ṅriku, lajĕŋ liṅgiḥ cĕlak kaliyan bojonipun abunawas. wicantĕnipun paṅulu : ḍi, ḍi, aku iki rak tansaḥ ṅuṅun bahé, nèk ṅrasakaké kowé kuwi. iṅatasé bocaḥ ayu ayu mĕṅkono, tĕka gĕḷĕm dipèk woŋ ala, mlarat tur plañcoṅan kaya abunawas kahé. rak luwiḥ bĕcik kowé dadi bojoku bahé. sanadyan aku wis rada tuwa, naṅiŋ aku rak bisa nuruti apa pañjalukmu. yèn kowé kĕpéṅin suwĕŋ barliyan mata siji, ora susaḥ kuwatir, iŋ pagaḍéan, bur buran rak piraŋ piraŋ. yèn kĕpéṅin kulambi sĕtĕṅaḥ sutra paris, toko toko bombahi, iya wis paḍa sĕḍiya. sanadyan kowé aṛĕp ṅaṅgo tapiḥ siŋ baṭikané añjalimĕt pisan, aṅgĕré kowé gĕḷĕm ambaṭik bahé, mĕṣṭi iya bisa kalakon. cĕkaké aṅgĕr kowé gĕḷĕm dadi bojoku siŋ aṅka tĕlu, uripmu mĕṣṭi bakal sĕnĕŋ, lan sabañjuré ora bakal kĕkuraṅan apa apa.

sémahipun abunawas iṅkaŋ kala punika èṅĕt ḍatĕŋ pituṅkasipun iṅkaŋ jaḷĕr, lajĕŋ ṅlirik ḍatĕŋ kyayi paṅulu sarwi mèsĕm, iṅkaŋ añjalari manahipun kyayi paṅulu, sakiŋ bantĕriŋ kĕdutipun, mèḥ kémawon ñuwun pĕrlop, saha lajĕŋ amaṅsuli makatĕn : iṅgiḥ prayogi, tuwan paṅulu, manawi pañjĕnĕṅan aṅṛĕsakakĕn ḍatĕŋ tiyaŋ sudra papa kados kula punika. tumrap kula gèk punapa maliḥ iṅkaŋ kula padosi.

saḷĕbĕtipun ṛĕṛĕmbagan makatĕn punika, dumadakan abunawas ḍatĕŋ noṭok kori, kyayi paṅulu lajĕŋ wicantĕn kaṇṭi wél wélan makatĕn : o, ḍi, aku gèk bañjur aṇḍĕlik mĕñaŋ ṅĕndi.

sémahipun abunawas maṅsuli : prayogi pañjĕnĕṅan maḷĕbĕt iŋ kraṅkèŋ punika.

botĕn mawi kagagas pañjaŋ maliḥ, kyayi paṅulu lajĕŋ mḷĕbĕt iŋ kraṅkèŋ. bojonipun abunawas lajĕŋ aṅĕṅakakĕn aṅĕṅakakĕn kori. sasampunipun abunawas lumĕbĕt iŋ griya kaliyan mulat ṅiwa nĕṅĕn, wasana lajĕŋ wicantĕn réwa réwa nĕpsu makatĕn : yaḍug, yaḍug, apa siŋ ana iŋ kraṅkèŋ kuwi, hèḥ.

iṅkaŋ èstri maṅsuli réwa réwa kamigilanĕn : ora ana apa apa.

sanadyan abunawas sayĕktosipun sampun sumĕṛĕp, biliḥ iṅkaŋ wontĕn iŋ saḷĕbĕtipun kraṅkèŋ punika kyayi paṅulu, naṅiŋ réwa réwa botĕn sumĕṛĕp, sarta lajĕŋ pitakèn maliḥ ḍatĕŋ iṅkaŋ èstri kaṇṭi sĕṛĕṅ : siŋ putiḥ putiḥ kuwi apa, hèḥ. déné kyayi paṅulu ajriḥ tuwin isinipun saklaṅkuŋ laṅkuŋ, ṅantos badanipun sakojur sami buyutĕn.

saṛĕŋ sampun jaṅkĕp woluŋ dintĕn, iŋ wañci éñjiŋ abunawas lajĕŋ ṅundaŋ kuli sakawan, kapuriḥ ṅusuŋ kraṅkèŋ ḍatĕŋ kaḍaton. kraṅkèŋ wahu dipunkroḍoṅi mori ṅaṅraṅan déniŋ abunawas, titiyaŋ iŋ nagari ṅriku sami umyuŋ baḍé sumĕṛĕp sima iṅkaŋ ajéṅgot, awit iŋ salaminipun, punapa maliḥ sumĕṛĕpa, sawĕg miṛĕŋ kémawon, dèrèŋ naté, biliḥ iŋ doña punika wontĕn sima iṅkaŋ ajéṅgot. naṅiŋ saṛĕŋ sampun niṅali cĕṭa, tĕtéla, biliḥ iṅkaŋ wontĕn saḷĕbĕtipun kraṅkèŋ punika sanès sima, jĕbul kyayi paṅulu. titiyaŋ wahu botĕn wicantĕn punapa punapa, sadaya lajĕŋ gumrudug sami ṅiriṅakĕn kraṅkèŋ. déné kyayi paṅulu, sakiŋ isinipun, ṅantos mèḥ botĕn sagĕd ambĕgan, jalaran sampun botĕn sagĕd aṇḍĕlikakĕn rahinipun.

botĕn watawis daṅu arak arakan wahu sampun dumugi iŋ kaḍaton. saṛĕŋ saŋ prabhu uniṅa, éṅgal éṅgal lajĕŋ andaṅu : kapriyé, abunawas, apa olèḥ gawé.

abunawas ñĕmbaḥ sarwi umatur : muṇḍi paṅèstu daḷĕm iṅgiḥ aṅsal, sinuwun.

kraṅkèŋ lajĕŋ dipuncahosakĕn iŋ ṅarṣanipun saŋ prabhu. saṛĕŋ saŋ prabhu mrikṣani iŋ saḷĕbĕtiŋ kraṅkèŋ, kagètipun tanpa upami, awit botĕn pisan pisan ñana, biliḥ iṅkaŋ wontĕn iŋ ṅḷĕbĕt wahu kyayi paṅulu. salajĕṅipun saŋ prabhu lajĕŋ andaṅu ḍatĕŋ abunawas, mĕṅgaḥ mulabukanipun, déné kyayi paṅulu kaḷĕbĕtakĕn wontĕn iŋ kraṅkèŋ punika. abunawas lajĕŋ ṅaturakĕn sadaya lalampahanipun kyayi paṅulu sakiŋ wiwitan ṅantos dumuginiŋ puṅkasan.

miṛĕŋ aturipun abunawas, saŋ prabhu saṅĕt duka ḍatĕŋ kyayi paṅulu, awit paṅulu punika iṅkaŋ ñĕpĕŋ papréntahan, tĕka gaḍaḥ tindak iṅkaŋ botĕn prayogi makatĕn. saŋ prabhu lajĕŋ ḍawuḥ ṅĕdalakĕn kyayi paṅulu sakiŋ kraṅkèŋ, sirahipun  lajĕŋ kaḍawuhan ñukur mrapat, sasampunipun lajĕŋ kaḍawuhan ṅarak ṅidĕri pĕkĕn, supados kaḷĕpatanipun paṅulu wahu sagĕda kasumĕṛĕpan iŋ ṅakaṭaḥ.

**************

16. abunawas kaliyan paṅulu.

kacariyos saŋ prabhu harun al rasyid kaguṅan putra kakuŋ, bagus warṇinipun. saŋ prabhu lajĕŋ utusan nimbali japar, baḍé kadaṅu : putra wahu prayoginipun kanamakakĕn sintĕn. japar sasampunipun ṅaḍĕp iŋ ṅarṣa daḷĕm saŋ prabhu, lajĕŋ ñĕmbaḥ sarta ambikak primbonipun. miturut pamaṅgihipun japar, nama iṅkaŋ prayogi iṅgiḥ punika : polan.

anuju satuṅgiliŋ dintĕn saŋ prabhu nimbali para kawula agĕŋ alit, kaḍawuhan nĕkṣèni aṅgènipun mariṅi nama ḍatĕŋ iṅkaŋ putra punika, tuwin saŋ prabhu baḍé pariŋ sĕgahan iṅkaŋ mirahos ḍatĕŋ iṅkaŋ sami dipuntimbali wahu. namuŋ tiyaŋ satuṅgal iṅkaŋ botĕn dipuntimbali, iṅgiḥ punika abunawas.

anaṅiŋ saṛĕŋ para kawula wahu baḍé wiwit nĕḍa, abunawas ḍatĕŋ, lajĕŋ ñĕmbaḥ iŋ saŋ prabhu tuwin suka urmat ḍatĕŋ tiyaŋ kaṭaḥ punika. saŋ prabhu ṅandika : é, abunawas, sapa siŋ nimbali, déné sira tĕka mréné.

abunawas muñjuk : kawula nuwun, mugi linĕpatakĕn iŋ dĕduka. kawula miṛĕŋ pawartos biliḥ pañjĕnĕṅan daḷĕm mĕntas kaguṅan putra kakuŋ. kawula saṅĕt sukur iŋ paṅéran. putra daḷĕm punika baḍé dipunpariṅi asma sintĕn.

bocaḥ iku iṅsun jĕnĕṅaké : polan.

kawula nuwun, gusti, kahuniṅana, adatipun laré iṅkaŋ nama polan punika boḍo saṅĕt. asma punika punapa sampun botĕn kéṅiŋ dipunsantuni.

saŋ prabhu ṅandika kaliyan mandĕŋ ḍatĕŋ japar : é, abunawas, kaya kaya iya ora ana pakéwuhé yèn jĕnĕŋ mahu disalini. anaṅiŋ coba tuduhna ḍisik, yèn woŋ siŋ jĕnĕṅ : polan, iku ñata boḍo. yèn sira ora bisa nuduhaké, bakal iṅsun ukum pati.

kawula sagĕd ṅaturakĕn, naṅiŋ kawula ñuwun arta tigaŋ dasa riṅgit tuwin ñuwun inaḥ saḷĕbĕtipun kawan dintĕn.

saŋ prabhu ṅandika kaliyan mèsĕm : kajaba iku, mĕṣṭiné sira uga ñuwun milu pista ana kéné. wis sahiki paḍa maṅana, mĕṅko ḍuwité iṅsun pariṅaké.

éñjiṅipun wañci sĕmbahyaŋ subuḥ, abunawas késaḥ ḍatĕŋ paṅgénanipun paṅulu, ambĕkta yatra sadasa riṅgit. sadumuginipun iŋ ṅriku, paṅulu pinaṅgiḥ sawĕg ḍikiran, abunawas uluk salam, lajĕŋ liṅgiḥ sacĕlakipun paṅulu.

abunawas sumĕṛĕp paṅulu sawĕg mĕṛĕm, yatranipun sadasa riṅgit lajĕŋ dipuntaḷĕsĕpakĕn iŋ saṅaṇḍapiŋ gĕlaran iṅkaŋ kaṅgé sĕmbahyaŋ paṅulu wahu.

saṛĕŋ sampun rampuŋ aṅgènipun ḍikiran, paṅulu lajĕŋ pitakèn ḍatĕŋ abunawas, tĕmbuṅipun : kowé mahu saka ṅĕndi abunawas, lan tĕkamu mréné iki duwé pṛĕlu apa.

sakiŋ griya kémawon, déné pṛĕlunipun iṅgiḥ namuŋ kĕpéṅin pinaṅgiḥ pañjĕnĕṅan, awit sampun kaṅĕn.

tiyaŋ kaliḥ lajĕŋ sami ḷĕliṅgihan kaliyan omoŋ omoṅan. nalika punika kĕmiṛĕṅan wontĕn pĕkṣi ṅocèḥ, abunawas gumujĕŋ kĕkĕl. paṅulu pitakèn : ana apa kowé gumuyu, abunawas.

botĕn wontĕn punapa punapa, namuŋ jalaran kula maṅṛĕtos ḍatĕŋ suwaranipun pĕkṣi punika. cariyosipun : pañjĕnĕṅan pikantuk arta sadasa riṅgit wontĕn iŋ ṅaṇḍap gĕlaran iṅkaŋ kagĕm sĕmbahyaŋ punika.

paṅulu tumuntĕn ambikak gĕlaran, sahèstu wontĕn yatranipun sadasa riṅgit kados cariyosipun abunawas wahu. paṅulu manahipun sĕnĕŋ saṅĕt. abunawas lajĕŋ pamit mantuk. paṅulu wicantĕn : bok siŋ kĕṛĕp tĕka mréné, kowé, abunawas.

insya allaḥ, biliḥ tanpa pambĕṅan.

éñjiṅipun, abunawas ḍatĕŋ maliḥ, ambĕkta yatra sadasa riṅgit, katḷĕsĕpakĕn iŋ ṅaṇḍap gĕlaran kados iṅkaŋ sampun, makatĕn ugi éñjiṅipun iṅkaŋ kapiŋ tiga, ṅantos yatranipun tigaŋ dasa riṅgit aṅgènipun ñuwun saŋ prabhu tĕlas babar pisan. sarana akal kados makatĕn, sahuṅĕlipun abunawas dipunpitados déniŋ paṅulu, botĕn naté dipunpabĕni.

iŋ kawan dintĕnipun, abunawas ḍatĕŋ maliḥ, lajĕŋ liṅgiḥ sacĕlakipun paṅulu kados adatipun. botĕn watawis daṅu wontĕn pĕkṣi ṅocèḥ iŋ wuwuṅan griya. abunawas lajĕŋ naṅis sĕṅgruk sĕṅgruk. paṅulu sumĕṛĕp kawontĕnanipun abunawas makatĕn punika, manahipun kagèt saṅĕt, wicantĕnipun : apa siŋ kotaṅisi iku, abunawas.

kula miṛĕŋ suwaranipun pĕkṣi punika. cariyosipun : pañjĕnĕṅan baḍé dumugi iŋ jañji.

sanalika paṅulu lajĕŋ gumĕtĕr badanipun, guwayanipun pucĕt. saṛĕŋ sampun sawatawis daṅu lajĕŋ wicantĕn : laḥ, gèk kapriyé muṅguḥ sĕtiyarmu, abunawas.

supados botĕn ṅantos nĕmahi kados cariyosipun pĕkṣi punika, sarananipun gampil kémawon, sok ugi pañjĕnĕṅan karṣa aṇḍahar atur kula.

iya, abunawas, aku muŋ miturut sakaṛĕpmu bahé.

prayogi. laḥ samaṅké pañjĕnĕṅan kula aturi réwa réwa kados tiyaŋ pĕjaḥ sahèstu.

sanalika ṅriku paṅulu wahu dipunkabarakĕn biliḥ sampun tilar doña. kaṭaḥ tiyaŋ iṅkaŋ sami ṅlayat abéla suṅkawa. lan sami gumun saṅĕt déné pĕjahipun paṅulu wahu dadakan kémawon, botĕn wontĕn tiyaŋ iṅkaŋ sumĕṛĕp sakitipun. mayit wahu dipundusi tuwin dipunuḷĕsi piyambak déniŋ abunawas, lajĕŋ dipunḷĕbĕtakĕn iŋ tṛĕbĕla lan dipunsĕmbahyaṅi.

saṛĕŋ sampun sami mirantos, mayitipun lajĕŋ dipunaṅkatakĕn, kaṭaḥ iṅkaŋ sami ṅiriŋ, samargi margi gumṛĕṅgĕŋ sami ḍĕḍikiran : lahilaha ilallaḥ. déné margi iṅkaŋ ḍatĕŋ kuburan punika ṅlaṅkuṅi pasaṅgrahan daḷĕm saŋ prabhu. saŋ prabhu saṛĕŋ miṛĕŋ suwaranipun tiyaŋ ṅririṅakĕn mayit, lajĕŋ andaṅu sintĕn iṅkaŋ pĕjaḥ punika.

abunawas éṅgal éṅgal muñjuk saŋ prabhu, biliḥ punika mayitipun abdi daḷĕm paṅulu : polan.

saŋ prabhu kagèt saṅĕt, paṅandikanipun : é, abunawas, gawanĕn maḷĕbu mréné ḍisik mayit iku. o, mitraku, ḷĕlara apa siŋ andadèké patimu iku. déné iṅsun ora kruṅu babarpisan.

jisim lajĕŋ kabĕkta ḍatĕŋ ṅarṣa daḷĕm saŋ prabhu, dipunbikak lan lan dipunprikṣani déniŋ saŋ prabhu. nalika dipunprikṣani punika, mripatipun mayit katiṅal kĕṭip kĕṭip sajak kisinan saṅĕt. saŋ prabhu ṅandika : é, abunawas, déné iki isiḥ urip, kĕna apa koarani wis mati.

iṅgiḥ punika ñatanipun biliḥ tiyaŋ nama polan punika : boḍo, sinuwun.

saŋ prabhu gumun saṅĕt ḍatĕŋ ḷĕkasipun abunawas iṅkaŋ makatĕn punika.

saya lami saŋ prabhu saya pitados ḍatĕŋ kalantipan lan kawicakṣananipun abunawas. saŋ prabhu ṅantos baḍé pariŋ gañjaran iṅkaŋ pantĕs ḍatĕŋ abunawas, naṅiŋ mawi ñobi maliḥ.

__________

18. abunawas ṅusuŋ maśjid.

nalika saŋ prabhu harun al rasyid kaaḍĕp iŋ para kawula, ṅandika makatĕn : é, para kawulaniṅsun kabèḥ, sésuk bubar jumuwahan, sira aja paḍa muliḥ ḍisik yèn duruŋ iṅsun ḍawuhi.

titiyaŋ sami muñjuk sasaṛĕṅan : nuwun iṅgiḥ sĕndika. matur makatĕn wahu sadaya kaliyan aṅgagas gagas : punapa iṅkaŋ dados karṣanipun saŋ prabhu, déné ḍawuḥ makatĕn. sadintĕn sadalu tiyaŋ sanagari bahdad ṅriku namuŋ sami aṅgagas ḍatĕŋ ḍawuḥ daḷĕm wahu, naṅiŋ botĕn wontĕn satuṅgal tuṅgala iṅkaŋ sagĕd aṅgagapi mĕṅgaḥ surahosiŋ ḍawuḥ punika.

botĕn anèḥ, biliḥ éñjiṅipun, iṅgiḥ punika iŋ dintĕn jumuwaḥ, kaṭaḥ saṅĕt tiyaŋ iṅkaŋ jumuwahan ḍatĕŋ maśjid agĕŋ bahdad, awit baḍé sami sumĕṛĕp mĕṅgaḥ iṅkaŋ dados karṣanipun saŋ prabhu. saṛĕŋ sampun bibar sĕmbahyaŋ, saŋ prabhu ṅandika : é, para kawulaniṅsun kabèḥ, sapa siŋ bisa ṅusuŋ maśjid iki. siŋ sapa bisa ṅusuŋ bakal iṅsun gañjar nagara lan iṅsun tĕtĕpaké dadi adipati.

tiyaŋ samantĕn kaṭahipun punika botĕn wontĕn iṅkaŋ maṅsuli, saŋ prabhu ṅantos ṅandika kapiŋ tiga, mĕkṣa botĕn wontĕn iṅkaŋ matur. abunawas saṛĕŋ sumĕṛĕp iṅkaŋ makatĕn punika, lajĕŋ muñjuk : abdi daḷĕm, sinuwun, iṅkaŋ sagĕd ṅusuŋ maśjid punika. baḍé dipunpiṇḍaḥ ḍatĕŋ pundi kémawon, kawula kadugi ṅusuŋ piyambakan. naṅiŋ kawula ñuwun sĕmados pituŋ dintĕn. kawula baḍé ṅlampahi rumiyin. biliḥ kawula sampun aṅlampahi, manawi aji aji kawula punika kawula watĕk, sampun maliḥ maśjid, ambok iṅgiḥ doña punika upami wontĕna paṅgénanipun iṅkaŋ kaṅgé ṅĕliḥ, kawula iṅgiḥ sagĕd. kajawi punika, sinuwun, kawula ñuwun supados para kawula daḷĕm iŋ nalika punika kakḷĕmpakna. punapa maliḥ pañjĕnĕṅan daḷĕm kawula aturi ḍawuḥ mragad mahésa, ḷĕmbu tuwin ménda sacĕkapipun kaṅgé mistakakĕn tiyaŋ tiyaŋ punika. sabibaripun nĕḍa éca, kawula lajĕŋ tumandaŋ aṅlampahi ḍawuḥ daḷĕm wahu.

iya prayoga, abunawas.

saṛĕŋ sampun dumugi dintĕn jumuwaḥ maliḥ, saŋ prabhu ḍawuḥ mragad mahésa, ḷĕmbu tuwin ménda. para kawula kaḍawuhan sami nĕḍa éca. saṛĕŋ sampun dumugi aṅgènipun sami nĕḍa, saŋ prabhu ṅandika : laḥ sahiki tandaṅana pagawéyanmu, abunawas.

abunawas lajĕŋ tata tata, miṅkis rasukanipun, katiṅalipun sajak baḍé tumandaŋ iŋ damĕl sahèstu, lajĕŋ ñĕlaki maśjid kaliyan wicantĕn makatĕn : para saḍèrèk, kula nĕḍa tuluŋ iŋ sampéyan sadaya, cobi maśjid punika sampéyan tumpaṅakĕn iŋ puṇḍak kula. insa allaḥ maṅké kula sagĕd ṅusuŋ maśjid punika, lan dipunĕliḥ wotĕn iŋ pundi, miturut karṣa daḷĕm saŋ prabhu, ratu pupuṇḍèn kula sadaya.

miṛĕŋ tĕmbuṅipun abunawas iṅkaŋ makatĕn punika, titiyaŋ wahu namuŋ sami gumun lan kamitĕṅgĕṅĕn kémawon. lajĕŋ sami ṅunandika makatĕn : gèk sapa siŋ kacoṅgaḥ añjuñjuŋ maśjid kuwi.

saŋ prabhu harun al rasyid botĕn ṅandika punapa punapa, lajĕŋ lajĕṅ kondur aṅaḍaton. para titiyaŋ ugi lajĕŋ mantuk sowaŋ sowaṅan, kaliyan ṅṛĕmbag bab kalantipanipun abunawas.

namuŋ kasagahanipun saŋ prabhu ḍatĕŋ abunawas, dipuntĕtĕpi utawi botĕn, punika wallahuwalam, botĕn kacariyos.

tamat